Ελύτης για τον Μόραλη, Με Γεμάτες Αποσκευές πριν το Ταξίδι

Γιάννης Μόραλης

   Δεν του άρεσε να μιλάει ο ίδιος για το έργο του και απέφευγε τις συνεντεύξεις.

   «Ένας από τους λόγους που δεν δίνω συνεντεύξεις είναι γιατί μετά νιώθω ότι τα έργα περιορίζονται. Θέλω τα έργα μου να είναι, όπως κι εγώ, ελεύθερα»....

   «Η ζωή αποκλείεται να είναι συνέχεια ευχάριστη. Φρόντισε να έχεις μια διαδρομή με πολλές, μικρές ευτυχισμένες στιγμές.  Να έχεις γεμάτες τις «αποσκευές» σου, πριν το ταξίδι».

Κείμενο του Οδυσσέα Ελύτη

   Μ' ένα ολιγοψήφιο Αλφάβητο στα χέρια του, όπου τα στοιχεία που επανέρχονται περισσότερο είναι οι δύο αντίθετες καμπύλες, η ώχρα και το μαύρο, επέτυχε ο Μόραλης να μετατρέψει την ομιλία των πραγμάτων σε οπτικό φαινόμενο, κατά τρόπο μοναδικό μέσα στη σύγχρονη ελληνική τέχνη.

   Μια ορισμένη αυστηρότητα, φτασμένη μέσα του υποσυνείδητα και που σίγουρα έχει την προέλευση της στην Ηπειρωτική του καταγωγή, συναντηθήκαμε με μερικές από τις πιο απαιτητικές μετα-Σεζανικές ευρωπαϊκες αναζητήσεις . 

      

    Στο video: Έργα του Γιάννη Μόραλη με θέμα τη γυναίκα.  Μουσική του Παντελή 
    Θαλασσινού, κανονάκι παίζει ο Πάνος Δημητρακόπουλος   (απ'το άλμπουμ:
    "Στης καρδιάς μου τ'ανοιχτά").

   Το αποτέλεσμα ήταν, μνήμες και συναντήσεις να δέσουν, ύστερα από διαδοχικές διυλίσεις, σε μορφές μεγάλης απλότητας και ακριβείας όπου και η παραδρομή ενός χιλιοστού θ' αρκούσε ν' ανατρέψει το αρχικό όραμα.

   Όταν όμως ένας ζωγράφος κατορθώνει να δίνει τις προσωπικές του εμπειρίες κρατώντας ατόφια την πρώτη τους αίσθηση και συνάμα, με την ίδια χειρονομία, να οδηγεί τα εικονιστικά εξαγόμενα της περιπέτειας των καιρών μας σε μια τόσο υψηλού βαθμού εγκράτεια, ξεφεύγει από τους διαχωρισμούς της τρέχουσας αισθητικής. 
   Και ίσως είναι γι αυτό που πραγματικά δεν αισθάνεται κανείς την ανάγκη ν' αναρωτηθεί αν ο Μόραλης είναι μοντέρνος ή κλασικός, ελληνικός ή ευρωπαΐζων.

                            

   Σε καιρούς όπως οι δικοί μας, όπου κανείς κοινός μύθος δεν προκαλεί την αυτόματη ένταξη των δημιουργημάτων του ανθρώπου σ' ένα γενικότερο σύνολο, το μόνο που απομένει στον ευσυνείδητο καλλιτέχνη είναι να υποκαθίσταται στο μηχανισμό της λειτουργίας των αλλοτινών μύθων και να τον ενασκεί στην ατομική κλίμακα.

   Τα χώματα της Αττικής και της Αίγινας, τα σώματα των νέων κοριτσιών, το φως το ταυτόσημο μιας φυσικής και ηθικής ευγένειας, τα βλέπουμε στα τελευταία έργα τουμόραλη ν' αναδύονται κάποτε με μια υγρασία θαλασσινή, σα μεγεθυμένα θραύσματα από αρχαίες ληκύθους ή σμικρυμένες νωπογραφίες τόπων λατρείας που χαθήκαν για πάντα. 

   Μια νοσταλγία άλλωστε του μνημειακού παρωθούσε ανέκαθεν το χέρι του ζωγράφου να οργανώνει και να ισορροπεί τις φόρμες του πάνω σ' ένα νοητό αρχιτεκτόνημα, συνάμα όμως να δίνει, ακόμα και στις αισθησιακές του συλλήψεις -και είναι η περίπτωση που αντικρίζουμε σήμερα στα "Επιθαλάμιά" του-, ένα μυστήριο και μια ιερότητα βιβλική.

   Εκεί νομίζω βρίσκεται και το σημείο επαφής του με τη σημερινή νεότητα, την πιο σοβαρή τουλάχιστον, που δεν αισθάνεται την ανάγκη ν' αρνηθεί την ίδια την ύλη της τέχνης για να μπορέσει να πει πώς υπάρχει ακόμη αυτό που ονομάζουμε θαύμα.

                                    Οδυσσέας Ελύτης

   

   * Γιάννης Μόραλης  Γεννημένος στην Άρτα το 1916, ο Γιάννης Μόραλης ανακάλυψε τη ζωγραφική όταν ήταν παιδί φυλλομετρώντας εκδόσεις με εικόνες από τη βιβλιοθήκη του γυμνασιάρχη πατέρα του. Τις μπογιές τις πρωτομύρισε 4 ετών χάρη σε μια θεία του που ήταν ερασιτέχνης ζωγράφος...
    Αν ο Τσαρούχης δόξασε το ανδρικό κορμί, ο Μόραλης ύμνησε το γυναικείο γυμνό, με ερωτικές γεωμετρικές καμπύλες...

Utopia