Η υπερτροφία αθλητισμού και πολιτικής αποτελεί το νέο όπιο των λαών.
Όλα αυτά, εις βάρος αυτού που αποκαλούμε κουλτούρα: επιστήμη, γνώση,
τέχνη, θρησκεία, φιλοσοφία. Ζούμε στην καρδιά της πολιτισμικής κρίσης. Η
ζωή και ο θάνατος γίνονται αντικείμενο λαθροχειρίας. Ζούμε μέρα με τη
μέρα. Όμως, το ανικανοποίητο, η δυσαρέσκεια υπάρχουν
στα βάθη της θαμμένης ψυχής που κοιμάται έναν βαθύ, σχεδόν νεκρικό ύπνο.
Ό,τι απομένει από την κουλτούρα φυτοζωεί ή χρησιμοποιείται ως όργανο της πολιτικής.
Η πολιτική θα έπρεπε να επιτρέπει την ελεύθερη ανάπτυξη της πνευματικής ζωής. Δεν μπορεί
να υπάρξει ζωή, δεν μπορεί να υπάρξει πολιτισμική ζωή χωρίς τη μεταφυσική και το θρησκευτικό αίσθημα. Η κουλτούρα πρέπει να επικεντρώνεται στη μεταφυσική και στο θρησκευτικό αίσθημα, και αν οι βιολόγοι απόδιωξαν το Θεό και τις εσχατολογικές ανησυχίες, οι μεγάλοι φυσικοί δεν τα απαρνήθηκαν.
Ο Λουί ντε Μπρολί, ένας από τους θεμελιωτές της σύγχρονης φυσικής, είναι θρήσκος καθολικός. Ο Αϊνστάιν ήταν πεπεισμένος πως μια ανώτερη συνείδηση, θεϊκή, κυβερνούσε τον κόσμο. Πίστευε πως υπάρχει ένα θείο σχέδιο στη λειτουργία και την ανάπτυξη των εγκόσμιων δυνάμεων. Ούτε ο Χάιζενμπεργκ ούτε ο Πλανκ ήσαν άθεοι. Ο ακαδημαϊκός Λεπρένς-Ρενγκέ, επίσης μεγάλος φυσικός, είναι χριστιανός. Μόνο οι δημοσιογράφοι, οι λογοτεχνίζοντες, οι οπαδοί μιας ιδεολογίας και οι φιλόσοφοι δέκατης κατηγορίας κοροϊδεύουν το Θεό και θεωρούν πως η πίστη στο Θεό είναι επιλήψιμη αδυναμία.
Πρέπει να πιστέψουμε πως, για την ώρα, ο κόσμος στην πλειοψηφία του αποτελείται από άτομα ακρωτηριασμένα, ανάπηρα από την άποψη της μεταφυσικής και του θρησκευτικού συναισθήματος. Επαναλαμβάνω πως όλο τούτο οφείλεται στην υπερτροφία της πολιτικής. Ίσως ο διάβολος να είναι η πολιτική. Είναι το κακό. Συνεισφέρει αρκετά στην ενίσχυση του Κακού. Πιστεύω πως δεν μπορούμε να καταλάβουμε τίποτε από την ιστορία, και κυρίως από την ιστορία των ημερών μας, χωρίς τη μελέτη των δαιμόνων. Αν κάτι είναι ακόμα άμεσα δυνατό, είναι να αποκαταστήσουμε την κλίμακα αξιών μέσα στη δομή του πνεύματος μας και της κοινωνίας μας. Όλα θα έπρεπε να επικεντρωθούν και πάλι στη μεταφυσική και στο θρησκευτικό αίσθημα, να στηριχτούν στην επιστημονική γνώση, χωρίς να παραλείψουμε την πολιτική, την οποία όμως θα έχουμε τοποθετήσει στο κάτω μέρος της κλίμακας. Η πολιτική θα έπρεπε να είναι απλώς η διαχείριση, η διανομή, το μοίρασμα των οικονομικών αγαθών.
Το ιδανικό θα ήταν η διαχείριση να γίνεται με ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Επιμένω στο γεγονός ότι η πολιτική, έτσι όπως ασκείται, είναι μόνο μια δραματική, τραγική διασκέδαση, ένα εγκληματικό παιχνίδι, στο οποίο επιδίδονται χωρίς να το πιστεύουν πια πραγματικά. Οι άνθρωποι φαντάζονται πως είναι η μόνη ψυχαγωγία η οποία, πέρα απ' οτιδήποτε, μας επιτρέπει να ζούμε. Στην πραγματικότητα, η πολιτική μάς σκοτώνει.
Στην πραγματικότητα, η πολιτική είναι νεκρή, αφού νεκρές είναι, όπως είπαμε, και οι ιδεολογίες και οι φιλοσοφίες από τις οποίες ισχυρίζεται πως κατάγεται. Συνοψίζοντας τα όσα είπα μέχρι τώρα, ζούμε σ' ένα χάος στο οποίο δρουν και σοβούν οι ταπεινότερες, οι πιο υλικές και ανόσιες, στην τύφλωση τους, άλογες δυνάμεις.
Μίλησαν για το θάνατο του ανθρώπου και κάνουν λόγο για την παρακμή του ουμανισμού. Στη διάρκεια του μεσοπολέμου, ο Ζακ Μαριταίν και ο Ντενί ντε Ρουζμόν είχαν αποκαταστήσει τον ουμανισμό, δίνοντας του προσανατολισμό, εξυψώνοντάς τον, προσδίδοντας του μια θρησκευτική και ηθική διάσταση. Ένας μη θρησκευτικός ουμανισμός, όπως του Αλμπέρ Καμύ μετά τον τελευταίο πόλεμο, βασισμένος "σε μια ηθική χωρίς δέσμευση ούτε ποινή", δηλαδή χωρίς το στοιχείο της ανώτερης δύναμης, όπως του Γάλλου φιλοσόφου Μαρί-Ζαν Γκυγιώ, για τον οποίο τόσος λόγος έγινε στα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι και το 1930, δεν μπορούσε να σταθεί γιατί δεν είχε ρίζες. Σ' αυτό ακριβώς τον ουμανισμό αναφερόταν, όπως φαίνεται, ο Αλμπέρ Καμύ. Αν όμως ο άθεος ουμανισμός παρακμάζει, ο σύγχρονος αντ-ουμανισμός δεν πάει καλύτερα.
Οι Γάλλοι "νέοι φιλόσοφοι", άθεοι αντιουμανιστές, όπως ο Ζαν-Μαρί Μπενουά, ο Λαρντρώ, ο Λεβύ, ο Γκλύξμαν, διακατέχονται από την έμμονη ιδέα της ηθικής. Πώς όμως μπορεί να είναι δυνατή η ηθική χωρίς την επάνοδο της μεταφυσικής; Οι νέοι φιλόσοφοι που μόλις ανέφερα έχουν κι αυτοί διαμελισθεί, γιατί δεν γνωρίζουν σε ποιες βάσεις θα μπορούσε να θεμελιωθεί μια νέα ηθική. Ηθική δεν είναι, όπως πιστεύει η τρέχουσα γνώμη, οι κανόνες που διαπλάθει η κάθε κοινωνία για τον εαυτό της και οι οποίοι καταστρέφονται μαζί με την εκάστοτε κοινωνία αυτή αποσυντίθεται.
Για μια ακόμη φορά δεν πρέπει να καταφύγουμε στον Νίτσε αλλά στον Ζαν Γκρενιέ, στον Ντενί ντε Ρουζμόν, στον Εμμανουέλ Μουνιέ. "Αν δεν υπάρχει Θεός, έλεγε ένας ήρωας του Ντοστογιέφσκι, τότε όλα επιτρέπονται". Τώρα αναζητούμε διαχρονικές βάσεις συμπεριφοράς, οι οποίες θα μπορέσουν να ηθικοποιήσουν την πολική, και μάλιστα να την προσανατολίσουν προς τη μεταφυσική. Διαφορετικά, επέρχεται ο θάνατος του ανθρώπου, τον οποίο οι Γάλλοι οπαδοί μιας ιδεολογίας διακηρύσσουν προσγειωμένο ή μίζερο κυνισμό. Αν δεν ξαναβρούμε το θεμελιακό υπόβαθρο, βαδίζουμε ολοταχώς προς τη συρρίκνωση του ατόμου, δηλαδή προς μία συρρίκνωση της ανθρωπότητας. Η κρίση είναι θεμελιώδης. Βαδίζουμε πάνω σε τεντωμένο σχοινί, σαν τους σχοινοβάτες που κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή να πέσουν. Τι συμβαίνει;
Για ποιο τέλος πρόκειται; Πρόκειται, απλούστατα, για το πρόβλημα της ύπαρξης, για την επιβίωση του ανθρώπινου όντος στον κόσμο.
Η ανθρωπότητα ζει μόνο με την κουλτούρα. Πρόκειται για το πρόβλημα της θέσης του ανθρώπου μέσα στον κόσμο.
Τι είναι αυτή η κουλτούρα; Είναι η γνώση; Η γνώση, άρα η επιστήμη, μπορεί να είναι μόνο το υπόβαθρο της κουλτούρας.
"Καλλιεργημένο πνεύμα είναι αυτό που έχει πολυάριθμες εμπειρίες αυτοπαρατήρησης και μπορεί να κοιτά το ημερολόγιο του από πολλές οπτικές γωνίες", έλεγε ο Αμιέλ.
έχει ξεχάσει κανείς πάντα, κι αυτό το υπόλειμμα είναι η ουσία".
"Η κουλτούρα είναι άλλο πράγμα από την κατάρτιση", έλεγε ο Αλαίν. Έλεγε ακόμα πως
"οι ποιητές είναι απαραίτητοι για την κουλτούρα, εξίσου με τους γεωμέτρες".
Εγώ θα πρόσθετα: περισσότερο από τους γεωμέτρες.
"Υπάρχει κουλτούρα στο μέτρο που αποκλείεται η συμμετοχή της επιστημονικής γνώσης", δήλωνε ο Γκαστόν Μπασελάρ μιλώντας για την καλλιέργεια του προσώπου.
Αληθινή κουλτούρα υπάρχει μόνο όταν το πνεύμα διευρύνεται, αποκτώντας οικουμενικές διαστάσεις.
Στο λεξιλόγιο της κοινωνιολογίας και της εθνολογίας, σύμφωνα με αμερικάνικες σχηματοποιήσεις, "η κουλτούρα είναι η γενική διαμόρφωση κεκτημένων συμπεριφορών και των αποτελεσμάτων τους, τα στοιχεία των οποίων υιοθετούνται και μεταδίδονται από τα μέλη μιας δεδομένης κοινωνίας" (Ρ. Λίμπτον).
"Η κουλτούρα είναι, όντως, το σύνολο των κεκτημένων μορφών συμπεριφοράς τις οποίες μεταδίδει στα παιδιά της μια ομάδα ατόμων, συνδεομένων με κοινή παράδοση. Άρα, η λέξη αυτή δηλώνει, όχι μόνο τις καλλιτεχνικές, επιστημονικές, θρησκευτικές και φιλοσοφικές παραδόσεις, αλλ' επίσης τις ιδιαίτερες τεχνικές της ομάδας, τα πολιτικά της έθιμα και τις χίλιες δυο συνήθειες που χαρακτηρίζουν τη καθημερινή ζωή", μας λέει η Μάργκαρετ Μηντ.
Σχεδόν σύμφωνος με τον τελευταίο αυτό ορισμό, θα επέφερα εντούτοις μία τροποποίηση. Θα έλεγα πως είναι κυρίως οι καλλιτεχνικές, επιστημονικές, θρησκευτικές και φιλοσοφικές παραδόσεις, κυρίως αυτές, που αποτελούν τις ουσιαστικότερες και υψηλότερες εκφράσεις της κουλτούρας. Διότι η τέχνη και η σκέψη, αναδυόμενες από τέτοιους υλικούς όρους και δομές, συνιστούν τον άνθρωπο και τον ορίζουν κυριαρχικά, στον υψηλότερο βαθμό.
Παρά τις πολύ σημαντικές διαφορές υπάρχουν όχι μόνον ομοιότητες, αλλά και ταυτόσημες μορφές και κοινές επιδιώξεις, οι οποίες συγκλίνουν στην εκδήλωση μιας αδιαμφισβήτητης παγκόσμιας ταυτότητας για όλους τους ανθρώπους.
Η κουλτούρα είναι η έκφραση της συνέχειας και της μακραίωνης ταυτότητάς μας μέσα στο χρόνο, στο χώρο και τις παγκόσμιες κοινότητες, και θα έλεγα πως η πιο υψηλόφρων μορφή αναζήτησης του ανθρώπου είναι η τέχνη, η οποία ξεκινά από το κοινωνικό προς ένα σημείο συνάντησης, εξωκοινωνικό και υπερκοινωνικό, που ενώνει όλους τους ανθρώπους: από την αναπόφευκτη πολλαπλότητα στην ενότητα του πνεύματος μας, στην αλληλεγγύη πέρα από
το χρόνο και το χώρο.
Όμως ο άνθρωπος, μέσα στις συλλογικές, πολυσύνθετες δομές του κοινωνικού του περιβάλλοντος, οφείλει να έχει τη δυνατότητα να είναι αρκετά ελεύθερος για να αναπτύσσεται. Η κουλτούρα είναι η άνθηση του ατόμου. Είτε το θέλει είτε όχι, είτε αισθάνεται αλληλέγγυος είτε ξένος προς το πολιτισμικό του περιβάλλον, το άτομο είναι εξαρτημένο. Η προσωπικότητα του ατόμου, στην ανάπτυξή της, μπορεί να φαίνεται πως αντιτίθεται στους άλλους... στη πραγματικότητα, είναι μαζί με τους άλλους.
___________________________________________________________στα βάθη της θαμμένης ψυχής που κοιμάται έναν βαθύ, σχεδόν νεκρικό ύπνο.
Ό,τι απομένει από την κουλτούρα φυτοζωεί ή χρησιμοποιείται ως όργανο της πολιτικής.
Η πολιτική θα έπρεπε να επιτρέπει την ελεύθερη ανάπτυξη της πνευματικής ζωής. Δεν μπορεί
να υπάρξει ζωή, δεν μπορεί να υπάρξει πολιτισμική ζωή χωρίς τη μεταφυσική και το θρησκευτικό αίσθημα. Η κουλτούρα πρέπει να επικεντρώνεται στη μεταφυσική και στο θρησκευτικό αίσθημα, και αν οι βιολόγοι απόδιωξαν το Θεό και τις εσχατολογικές ανησυχίες, οι μεγάλοι φυσικοί δεν τα απαρνήθηκαν.
Ο Λουί ντε Μπρολί, ένας από τους θεμελιωτές της σύγχρονης φυσικής, είναι θρήσκος καθολικός. Ο Αϊνστάιν ήταν πεπεισμένος πως μια ανώτερη συνείδηση, θεϊκή, κυβερνούσε τον κόσμο. Πίστευε πως υπάρχει ένα θείο σχέδιο στη λειτουργία και την ανάπτυξη των εγκόσμιων δυνάμεων. Ούτε ο Χάιζενμπεργκ ούτε ο Πλανκ ήσαν άθεοι. Ο ακαδημαϊκός Λεπρένς-Ρενγκέ, επίσης μεγάλος φυσικός, είναι χριστιανός. Μόνο οι δημοσιογράφοι, οι λογοτεχνίζοντες, οι οπαδοί μιας ιδεολογίας και οι φιλόσοφοι δέκατης κατηγορίας κοροϊδεύουν το Θεό και θεωρούν πως η πίστη στο Θεό είναι επιλήψιμη αδυναμία.
Πρέπει να πιστέψουμε πως, για την ώρα, ο κόσμος στην πλειοψηφία του αποτελείται από άτομα ακρωτηριασμένα, ανάπηρα από την άποψη της μεταφυσικής και του θρησκευτικού συναισθήματος. Επαναλαμβάνω πως όλο τούτο οφείλεται στην υπερτροφία της πολιτικής. Ίσως ο διάβολος να είναι η πολιτική. Είναι το κακό. Συνεισφέρει αρκετά στην ενίσχυση του Κακού. Πιστεύω πως δεν μπορούμε να καταλάβουμε τίποτε από την ιστορία, και κυρίως από την ιστορία των ημερών μας, χωρίς τη μελέτη των δαιμόνων. Αν κάτι είναι ακόμα άμεσα δυνατό, είναι να αποκαταστήσουμε την κλίμακα αξιών μέσα στη δομή του πνεύματος μας και της κοινωνίας μας. Όλα θα έπρεπε να επικεντρωθούν και πάλι στη μεταφυσική και στο θρησκευτικό αίσθημα, να στηριχτούν στην επιστημονική γνώση, χωρίς να παραλείψουμε την πολιτική, την οποία όμως θα έχουμε τοποθετήσει στο κάτω μέρος της κλίμακας. Η πολιτική θα έπρεπε να είναι απλώς η διαχείριση, η διανομή, το μοίρασμα των οικονομικών αγαθών.
Το ιδανικό θα ήταν η διαχείριση να γίνεται με ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Επιμένω στο γεγονός ότι η πολιτική, έτσι όπως ασκείται, είναι μόνο μια δραματική, τραγική διασκέδαση, ένα εγκληματικό παιχνίδι, στο οποίο επιδίδονται χωρίς να το πιστεύουν πια πραγματικά. Οι άνθρωποι φαντάζονται πως είναι η μόνη ψυχαγωγία η οποία, πέρα απ' οτιδήποτε, μας επιτρέπει να ζούμε. Στην πραγματικότητα, η πολιτική μάς σκοτώνει.
Στην πραγματικότητα, η πολιτική είναι νεκρή, αφού νεκρές είναι, όπως είπαμε, και οι ιδεολογίες και οι φιλοσοφίες από τις οποίες ισχυρίζεται πως κατάγεται. Συνοψίζοντας τα όσα είπα μέχρι τώρα, ζούμε σ' ένα χάος στο οποίο δρουν και σοβούν οι ταπεινότερες, οι πιο υλικές και ανόσιες, στην τύφλωση τους, άλογες δυνάμεις.
Μίλησαν για το θάνατο του ανθρώπου και κάνουν λόγο για την παρακμή του ουμανισμού. Στη διάρκεια του μεσοπολέμου, ο Ζακ Μαριταίν και ο Ντενί ντε Ρουζμόν είχαν αποκαταστήσει τον ουμανισμό, δίνοντας του προσανατολισμό, εξυψώνοντάς τον, προσδίδοντας του μια θρησκευτική και ηθική διάσταση. Ένας μη θρησκευτικός ουμανισμός, όπως του Αλμπέρ Καμύ μετά τον τελευταίο πόλεμο, βασισμένος "σε μια ηθική χωρίς δέσμευση ούτε ποινή", δηλαδή χωρίς το στοιχείο της ανώτερης δύναμης, όπως του Γάλλου φιλοσόφου Μαρί-Ζαν Γκυγιώ, για τον οποίο τόσος λόγος έγινε στα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι και το 1930, δεν μπορούσε να σταθεί γιατί δεν είχε ρίζες. Σ' αυτό ακριβώς τον ουμανισμό αναφερόταν, όπως φαίνεται, ο Αλμπέρ Καμύ. Αν όμως ο άθεος ουμανισμός παρακμάζει, ο σύγχρονος αντ-ουμανισμός δεν πάει καλύτερα.
Οι Γάλλοι "νέοι φιλόσοφοι", άθεοι αντιουμανιστές, όπως ο Ζαν-Μαρί Μπενουά, ο Λαρντρώ, ο Λεβύ, ο Γκλύξμαν, διακατέχονται από την έμμονη ιδέα της ηθικής. Πώς όμως μπορεί να είναι δυνατή η ηθική χωρίς την επάνοδο της μεταφυσικής; Οι νέοι φιλόσοφοι που μόλις ανέφερα έχουν κι αυτοί διαμελισθεί, γιατί δεν γνωρίζουν σε ποιες βάσεις θα μπορούσε να θεμελιωθεί μια νέα ηθική. Ηθική δεν είναι, όπως πιστεύει η τρέχουσα γνώμη, οι κανόνες που διαπλάθει η κάθε κοινωνία για τον εαυτό της και οι οποίοι καταστρέφονται μαζί με την εκάστοτε κοινωνία αυτή αποσυντίθεται.
Για μια ακόμη φορά δεν πρέπει να καταφύγουμε στον Νίτσε αλλά στον Ζαν Γκρενιέ, στον Ντενί ντε Ρουζμόν, στον Εμμανουέλ Μουνιέ. "Αν δεν υπάρχει Θεός, έλεγε ένας ήρωας του Ντοστογιέφσκι, τότε όλα επιτρέπονται". Τώρα αναζητούμε διαχρονικές βάσεις συμπεριφοράς, οι οποίες θα μπορέσουν να ηθικοποιήσουν την πολική, και μάλιστα να την προσανατολίσουν προς τη μεταφυσική. Διαφορετικά, επέρχεται ο θάνατος του ανθρώπου, τον οποίο οι Γάλλοι οπαδοί μιας ιδεολογίας διακηρύσσουν προσγειωμένο ή μίζερο κυνισμό. Αν δεν ξαναβρούμε το θεμελιακό υπόβαθρο, βαδίζουμε ολοταχώς προς τη συρρίκνωση του ατόμου, δηλαδή προς μία συρρίκνωση της ανθρωπότητας. Η κρίση είναι θεμελιώδης. Βαδίζουμε πάνω σε τεντωμένο σχοινί, σαν τους σχοινοβάτες που κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή να πέσουν. Τι συμβαίνει;
Για ποιο τέλος πρόκειται; Πρόκειται, απλούστατα, για το πρόβλημα της ύπαρξης, για την επιβίωση του ανθρώπινου όντος στον κόσμο.
Η ανθρωπότητα ζει μόνο με την κουλτούρα. Πρόκειται για το πρόβλημα της θέσης του ανθρώπου μέσα στον κόσμο.
Τι είναι αυτή η κουλτούρα; Είναι η γνώση; Η γνώση, άρα η επιστήμη, μπορεί να είναι μόνο το υπόβαθρο της κουλτούρας.
"Καλλιεργημένο πνεύμα είναι αυτό που έχει πολυάριθμες εμπειρίες αυτοπαρατήρησης και μπορεί να κοιτά το ημερολόγιο του από πολλές οπτικές γωνίες", έλεγε ο Αμιέλ.
"Η κουλτούρα είναι ένα πλήθος ειδικών στοιχείων που αφομοιώσαμε λιγότερο ή περισσότερο οδυνηρά και απόΚαι σαν επιβεβαίωση, ο Εντουάρ Ερριό έλεγε πως "η κουλτούρα είναι ό,τι απομένει όταν
τα οποία πολλά εκπίπτουν μόνα τους από τη μνήμη.
Δεν πρέπει, όμως, να πιστέψουμε ότι έχουν χαθεί. Η πνευματική καλλιέργεια που προέκυψε από αυτή την εργασία παραμένει κι είναι το μόνο που έχει αξία", έλεγε ο Ρενάν.
έχει ξεχάσει κανείς πάντα, κι αυτό το υπόλειμμα είναι η ουσία".
"Η κουλτούρα είναι άλλο πράγμα από την κατάρτιση", έλεγε ο Αλαίν. Έλεγε ακόμα πως
"οι ποιητές είναι απαραίτητοι για την κουλτούρα, εξίσου με τους γεωμέτρες".
Εγώ θα πρόσθετα: περισσότερο από τους γεωμέτρες.
"Υπάρχει κουλτούρα στο μέτρο που αποκλείεται η συμμετοχή της επιστημονικής γνώσης", δήλωνε ο Γκαστόν Μπασελάρ μιλώντας για την καλλιέργεια του προσώπου.
Αληθινή κουλτούρα υπάρχει μόνο όταν το πνεύμα διευρύνεται, αποκτώντας οικουμενικές διαστάσεις.
Στο λεξιλόγιο της κοινωνιολογίας και της εθνολογίας, σύμφωνα με αμερικάνικες σχηματοποιήσεις, "η κουλτούρα είναι η γενική διαμόρφωση κεκτημένων συμπεριφορών και των αποτελεσμάτων τους, τα στοιχεία των οποίων υιοθετούνται και μεταδίδονται από τα μέλη μιας δεδομένης κοινωνίας" (Ρ. Λίμπτον).
"Η κουλτούρα είναι, όντως, το σύνολο των κεκτημένων μορφών συμπεριφοράς τις οποίες μεταδίδει στα παιδιά της μια ομάδα ατόμων, συνδεομένων με κοινή παράδοση. Άρα, η λέξη αυτή δηλώνει, όχι μόνο τις καλλιτεχνικές, επιστημονικές, θρησκευτικές και φιλοσοφικές παραδόσεις, αλλ' επίσης τις ιδιαίτερες τεχνικές της ομάδας, τα πολιτικά της έθιμα και τις χίλιες δυο συνήθειες που χαρακτηρίζουν τη καθημερινή ζωή", μας λέει η Μάργκαρετ Μηντ.
Σχεδόν σύμφωνος με τον τελευταίο αυτό ορισμό, θα επέφερα εντούτοις μία τροποποίηση. Θα έλεγα πως είναι κυρίως οι καλλιτεχνικές, επιστημονικές, θρησκευτικές και φιλοσοφικές παραδόσεις, κυρίως αυτές, που αποτελούν τις ουσιαστικότερες και υψηλότερες εκφράσεις της κουλτούρας. Διότι η τέχνη και η σκέψη, αναδυόμενες από τέτοιους υλικούς όρους και δομές, συνιστούν τον άνθρωπο και τον ορίζουν κυριαρχικά, στον υψηλότερο βαθμό.
Παρά τις πολύ σημαντικές διαφορές υπάρχουν όχι μόνον ομοιότητες, αλλά και ταυτόσημες μορφές και κοινές επιδιώξεις, οι οποίες συγκλίνουν στην εκδήλωση μιας αδιαμφισβήτητης παγκόσμιας ταυτότητας για όλους τους ανθρώπους.
Η κουλτούρα είναι η έκφραση της συνέχειας και της μακραίωνης ταυτότητάς μας μέσα στο χρόνο, στο χώρο και τις παγκόσμιες κοινότητες, και θα έλεγα πως η πιο υψηλόφρων μορφή αναζήτησης του ανθρώπου είναι η τέχνη, η οποία ξεκινά από το κοινωνικό προς ένα σημείο συνάντησης, εξωκοινωνικό και υπερκοινωνικό, που ενώνει όλους τους ανθρώπους: από την αναπόφευκτη πολλαπλότητα στην ενότητα του πνεύματος μας, στην αλληλεγγύη πέρα από
το χρόνο και το χώρο.
Όμως ο άνθρωπος, μέσα στις συλλογικές, πολυσύνθετες δομές του κοινωνικού του περιβάλλοντος, οφείλει να έχει τη δυνατότητα να είναι αρκετά ελεύθερος για να αναπτύσσεται. Η κουλτούρα είναι η άνθηση του ατόμου. Είτε το θέλει είτε όχι, είτε αισθάνεται αλληλέγγυος είτε ξένος προς το πολιτισμικό του περιβάλλον, το άτομο είναι εξαρτημένο. Η προσωπικότητα του ατόμου, στην ανάπτυξή της, μπορεί να φαίνεται πως αντιτίθεται στους άλλους... στη πραγματικότητα, είναι μαζί με τους άλλους.
Το άτομο είναι ο φορέας των αξιών, είναι ο πρωτογενής δημιουργός που επιτρέπει την ανανέωση της κοινωνίας σ' αυτή τη σύνθεση συλλογικού και ατομικού.
Ευγένιος Ιονέσκου - "Η Ελεγεία ενός Παράλογου Κόσμου"
* Ευγένιος Ιονέσκο, θεατρικός συγγραφέας που καθόρισε την ταυτότητα του θεάτρου του παραλόγου Γεννήθηκε στη Σλάτινα της Ρουμανίας από Ρουμάνο πατέρα και Γαλλίδα μητέρα, στις 26 Νοεμβρίου του 1909, ωστόσο το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του έζησε στη Γαλλία. Μάλιστα, για την καταγωγή του είχε ξεσπάσει διαμάχη μερικά χρόνια πριν, ανάμεσα στην κόρη του και τον θεατρικό κόσμο της Ρουμανίας.Η Ένωση Ρουμάνων συγγραφέων κατήγγειλε τότε την «απαράδεκτη στάση» της κόρης του Ιονέσκο, Μαρί-Φρανς, τονίζοντας ότι προκειμένου να δώσει την έγκρισή για να ανεβεί στη Ρουμανία το έργο «Η Φαλακρή Τραγουδίστρια», έθετε ως όρο να μην ειπωθεί ότι ο πατέρας της ήταν Ρουμάνος.
«Οι Ρουμάνοι ξέρετε, με το σύμπλεγμα των μικρών λαών, θέλουν να τον σφετεριστούν. Αλλά, όχι. Δεν έχω καμία αντίρρηση να παίζονται τα έργα του στη Ρουμανία, αλλά όπως και στις άλλες χώρες, όπως σε οποιαδήποτε άλλη χώρα, τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο», δήλωνε από την πλευρά της η Μαρί-Φρανς Ιονέσκο.
Στην πραγματικότητα, ο Ιονέσκο πέρασε την παιδική του ηλικία στη Γαλλία, αλλά επέστρεψε στη Ρουμανία με τον πατέρα του το 1925, μετά το διαζύγιο των γονιών του. Μετά τις σπουδές του στο κολέγιο, σπούδασε Γαλλική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Βουκουρεστίου από το 1928 ως το 1933 και έγινε καθηγητής της γαλλικής γλώσσας.
Το 1938 επέστρεψε όμως πάλι στη Γαλλία με τη σύζυγό του Ροντίκα Μπουριλεάνου και την κόρη τους, προκειμένου να τελειώσει τη διδακτορική του διατριβή. Κατά το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1939 βρισκόταν στη Γαλλία. Παρέμεινε στη Μασσαλία κατά τη διάρκεια του πολέμου, ενώ μετά το 1944 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι.
«Ονομάζομαι Ιονέσκο σαν τον πατέρα μου. Ιονέσκο σημαίνει ο γιος του Γιάννη. Ο πατέρας μου ήταν Ρουμάνος. Είμαι Γάλλος πολίτης. Έζησα τα πρώτα χρόνια της ζωής μου στη Γαλλία. Η παιδική μου ηλικία είναι γαλλική» είχε δηλώσει ο ίδιος σε συνέντευξή του το 1960.
Ουτοπία
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.