"Από τη λατρεία στην κουλτούρα, από την κουλτούρα στα πολιτιστικά, από τα πολιτιστικά στη λατρεία του χρήματος, καταλήξαμε, με απόλυτη φυσιολογικότητα, στο επίπεδο του αποχωρητηρίου...".
Η κρίση, που την χαρακτηρίζουμε οικονομική, στην πραγματικότητα είναι ηθική και πνευματική.
"Η τέχνη δεν παράγει ούτε ιδέες ούτε ηλεκτρονικές συναλλαγές και εικονικές αξίες, αλλά υλικά αντικείμενα, ενσώματα, ενυπόστατα. Και τα αντικείμενα αυτά δεν έχουν να κάνουν με το διανοητικό ή το γνωστικό κεφάλαιο, αλλά με ένα πνευματικό κεφάλαιο, όρος παρωχημένος που δεν απαντά πια στο λεξιλόγιο της οικονομίας του άυλου". Jean Clair σελ.
Η έκδοση το 2011 του βιβλίου του Jean Clair L’ hiver de la culture, Χειμώνας στον Πολιτισμό, προκάλεσε έναν μικρό σεισμό στην Γαλλία.
Δεν ήταν απλώς η εγκυρότητα και το βάρος της υπογραφής. Ήταν κυρίως πως όσα επιτέλους λέγονταν μέσα στις σελίδες του βιβλίου, τα είχε λίγο ως πολύ ομολογήσει η ίδια η πραγματικότητα πριν, ήταν το περιεχόμενο ενός κοινού μυστικού που κανείς όμως δεν ήθελε να κοινοποιήσει.
Κανείς δεν ήθελε να αναλάβει την ευθύνη να υποδείξει επιτέλους πως ο βασιλιάς είναι γυμνός! Κανείς δεν ήθελε να αποδεχθεί πως το δεσπόζον αίσθημα στον Πολιτισμό που ζούμε τα τελευταία χρόνια, είναι η μοναξιά και το κενό ενός παρατεταμένου Χειμώνα.
''Οι άνθρωποι πάνε στα μουσεία όπως οι ηλικιωμένοι στις εκκλησίες... κι όσο περισσότερο μόνοι είναι τόσο περισσότερο πάνε !'' (σελ. 56)
"Η επιτυχία ενός μουσείου δεν μετριέται με βάση τον αριθμό των επισκεπτών του, αλλά με βάση τον αριθμό των επισκεπτών στους οποίους έμαθε κάτι .... Διαφορετικά είναι κάτι σαν πολιτιστικό σφαγείο" (απόσπασμα του Ανρί Ριβιέρ σελ. 62).
Εκφράζεται αυστηρά για το θεσμό του Υπουργείου Πολιτισμού, που είναι γαλλικό εφεύρημα του 1959 και που από θεσμός εξύμνησης υψηλότερων μορφών του πνεύματος, αλλάζει προσανατολισμό στρεφόμενο σε εμπορευματικές μορφές, γίνεται θεσμός με τον οποίο "θα ασχολούνται πλέον οι διευθυντές ανάπτυξης και επικοινωνίας".
Για την πυραμίδα στην είσοδο του Μουσείου του Λούβρου λέει ότι "δεν είναι παρά ένας έξυπνος μηχανισμός που αποστολή του είναι να διανέμει τα διαρκώς αυξανόμενα πλήθη των φιλοπερίεργων, όπως στο Λούξορ γυρίζει το μαγκανοπήγαδο των λεωφορείων" (σελ. 61).
Καυστική οι αναφορές του στους, 'Οττο Μυλ, Γιόζεφ Μπόυς, και στην "ελευθερία" που δήθεν εξέφραζαν οι σουρρεαλιστές, στο "Μανιφέστο του υπερρεαλισμού" του Αντρέ Μπρετόν", στο "Αμόκ" του Στέφαν Τσβάιχ, αναλύοντας ότι η λέξη είναι μαλαισιανής προέλευσης που σημαίνει αιφνίδιο ξέσπασμα φονικής μανίας και που το συσχετίζει με το μπερσερκ των σκανδιναβικών παραδόσεων αλλά και με χαρακτηριστικά του βορειοαμερικάνικου πολιτισμού):
"... Οχι το αντικείμενο λοιπόν πια, με τη μορφή και τη δύναμή του, αλλά το χυδαίο, το άμορφο και το άψυχο.... Ο ζωγράφος και ο ποιητής δεν είναι πλέον αυτουργοί μιας έλλογης δημιουργίας, αλλά έρμαια μιας αλόγιστης και κτηνώδους ορμής..."
Ο Ζαν Κλαιρ με εφηβικό θάρρος ενός εξεγερμένου με αιτία ανέλαβε την ευθύνη να κατονομάσει τη γύμνια του βασιλιά- πολιτισμού που μοιραζόμαστε χρόνια τώρα. Και όχι μόνο στη χώρα του.
Με την ευφυΐα του λόγου του, την ουμανιστική του παιδεία, την τόλμη, τη διεισδυτικότητα και διορατικότητα της κρίσης του αδιαμφισβήτητα πετυχαίνει τον προβληματισμό μας. Λόγος ευθύς, διόλου συμβατικός, που συνδυάζει γνώση, οξυδέρκεια και θάρρος.
Συνδυάζει νου και συναίσθημα, λογιότητα και εντιμότητα, θαυμασμό και πρόκληση. Για όσους τον γνωρίζουν από τα κείμενα, του αναγνωρίζουν χαρισματικότητα στη γραφή, γοητεία στο λόγο.
… Είναι ο ίδιος εμπεριστατωμένος, πρωτότυπος, τολμηρός αλλά αυθεντικός λόγος που του άνοιξε τον Ιούνιο του 2009 την βαριά πόρτα του οχυρού της γνώσης που είναι η Γαλλική Ακαδημία.
… Είναι ο ίδιος εμπεριστατωμένος, πρωτότυπος, τολμηρός αλλά αυθεντικός λόγος που του άνοιξε τον Ιούνιο του 2009 την βαριά πόρτα του οχυρού της γνώσης που είναι η Γαλλική Ακαδημία.
Βέβαια υπάρχουν ασφαλώς κι αυτοί που εύσχημα προσπερνούν το βιβλίο, γιατί ενδεχομένως κάπου να ενοχλούνται. Έχει γραφεί
Σε μια περίοδο όμως σαν την δική μας, κατά την οποία η τέχνη φαίνεται άδοξα εγκλωβισμένη μέσα σε πλέγμα σύγχυσης εννοιών, αισθητικών διδαχών και αντιφατικών αναφορών, κατά την οποία ομολογημένες ή ανομολόγητες υπαρξιακές ανησυχίες καθιστούν όσο ποτέ άλλοτε αδυσώπητο το ερώτημα:
κρίση ή το τέλος μιας ουτοπίας;
Φωνές σαν κι αυτή του Jean Clair, που όχι μόνο δεν παρέχουν την οποιαδήποτε θεωρητική κάλυψη, αλλά τολμούν να στηλιτεύσουν την κενότητα, είναι από αυτές που έχουν την δύναμη και το σθένος να υπερβαίνουν καταδυναστευτικά στερεότυπα, να διατρανώνουν τις πραγματικές αξίες και να θυμίζουν ότι η τέχνη δεν αφήνεται στο έλεος της εκάστοτε κριτικής, ούτε και δομείται στα μέτρα της μόδας, αλλά ακολουθεί την δική της ροή εντός των δικών τους χωροχρονικών ορίων.
____________________________________από το βιβλίο ''Χειμώνα στον Πολιτισμό''
πρόλογος Κυριάκος Κουτσομάλλης.
μετ.: Τιτίκα Δημητρούλια
εκδ. Μικρή ΑρκτοςUtopia
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.