Εξιδανίκευση
Ψυχικός μηχανισμός όπου το άτομο αποδίδει εξωπραγματικές δυνατότητες στους άλλους.
Το άτομο υιοθετεί ιδέες και συμπεριφορές που είναι αντίθετες προς τις ασυνείδητες μη αποδεκτές ενορμήσεις του.
Στην ψυχολογία, ο όρος καθιερώνεται από τον Νίτσε. Χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει το πνεύμα σαν αντανάκλαση της λίμπιντο.
Ψυχικός μηχανισμός όπου το άτομο αποδίδει εξωπραγματικές δυνατότητες στους άλλους.
Το άτομο υιοθετεί ιδέες και συμπεριφορές που είναι αντίθετες προς τις ασυνείδητες μη αποδεκτές ενορμήσεις του.
Στην ψυχολογία, ο όρος καθιερώνεται από τον Νίτσε. Χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει το πνεύμα σαν αντανάκλαση της λίμπιντο.
Έχει τις ρίζες του στη νιτσεϊκή και ψυχαναλυτική προσέγγιση, και καμιά φορά αναφέρεται και σαν ένας ξεχωριστός μηχανισμός άμυνας.
Σύμφωνα με τους Wade και Tavris, εξιδανίκευση υπάρχει όταν η μετατόπιση "υπηρετεί'' ένα ανώτερο πολιτιστικό ή κοινωνικά ωφέλιμο στόχο, όπως κατά τη στιγμή της καλλιτεχνικής δημιουργίας ή της εφεύρεσης.
Δρα σαν μηχανισμός άμυνας, μία ασυνείδητη ενδοψυχική διεργασία για να ανακουφίσει τις εσωτερικές συγκρούσεις και το άγχος που προέρχονται από τις ενορμήσεις και τα ένστικτα ενός ατόμου.Η εξοικείωση με την έννοια της άμυνας και την ποικιλία των αμυντικών μηχανισμών που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι έχει ιδιαίτερη σημασία για την κατανόηση της ψυχαναλυτικής διάγνωσης του χαρακτήρα.
Πρωτογενής Εξιδανίκευση και Υποτίμηση
Συναντάται στην επιμονή ενός ατόμου ότι ο ερωτικός του σύντροφος είναι τέλειος, ή στην πεποίθησή του ότι ο προσωπικός του γκουρού είναι αλάθητος, ότι το σχολείο του είναι το καλύτερο, ότι το γούστο του είναι ακαταμάχητο, ότι η κυβέρνηση της χώρας του δεν είναι δυνατόν να κάνει σφάλματα, καθώς και σε άλλες συναφείς αυταπάτες.
Όλοι μας εξιδανικεύουμε. Κουβαλούμε υπολείμματα της ανάγκης μας να αποδώσουμε ιδιαίτερη αξία και δύναμη σε άτομα από τα οποία εξαρτιόμαστε συναισθηματικά. Η φυσιολογική εξιδανίκευση είναι ένα ουσιαστικό μέρος της ώριμης αγάπης.
Επιπλέον, η τάση μας, που αναπτύσσεται στην πορεία του χρόνου, για απόρριψη ή υποτίμηση των ανθρώπων με τους οποίους είχαμε συναισθηματική σχέση ως παιδιά φαίνεται ότι αποτελεί ένα φυσιολογικό και σημαντικό βήμα της διεργασίας αποχωρισμού-εξατομίκευσης.
Κανένας δεκαοκτάχρονος που εγκαταλείπει με τη θέλησή του το σπίτι του δεν αισθάνεται ότι το μέρος που αφήνει είναι καλύτερο από το μέρος στο οποίο σκοπεύει να πάει.
Η ανάγκη της εξιδανίκευσης όμως, σε μερικά άτομα φαίνεται ότι δεν διαφοροποιείται και πολύ από τη μορφή που είχε στη βρεφική τους ηλικία. Μέσω της ψυχολογικής συγχώνευσης με αυτό το υπέροχο ''Άλλο'' θα είναι ασφαλείς.
Επιπλέον, ελπίζουν να απαλλαγούν από τη ντροπή.
Απόρροια της εξιδανίκευσης και της πεποίθησης για την τελειότητα του άλλου είναι ότι το άτομο δεν ανέχεται τις δικές του ατέλειες.
Η λαχτάρα του βρέφους για την παντοδύναμη τροφό του συνήθως εμφανίζεται και στις θρησκευτικές πεποιθήσεις των ανθρώπων.
Σε γενικές γραμμές, όσο πιο εξαρτημένο είναι ή αισθάνεται ότι είναι ένα άτομο, τόσο πιο ισχυρός είναι ο πειρασμός της εξιδανίκευσης των άλλων.
Όταν ένα άτομο φαίνεται να ζει τη ζωή του κατατάσσοντας τις πτυχές κάθε βιώματός του σύμφωνα το πόσο πολύ αξίζουν σε σύγκριση με άλλες, και δείχνει να κινητοποιείται από την αναζήτηση της τελειότητας μέσω της συγχώνευσης με εξιδανικευμένα αντικείμενα και προσπαθειών τελειοποίησης του εαυτού του, τότε το άτομο αυτό θεωρείται ναρκισσιστικό.
Η ανάγκη των ατόμων αυτών για σταθερή επιβεβαίωση της ελκυστικότητας τους, της ισχύος, της φήμης και της σημασίας που έχουν για τους άλλους (δηλαδή της τελειότητάς τους) προκύπτει από την κατάσταση της εξάρτησής τους από αυτή την άμυνα, αφού οι προσπάθειές τους για απόκτηση αυτοεκτίμησης επηρεάζονται από την ιδέα ότι για να αγαπήσει κάποιος τον εαυτό του θα πρέπει να τον τελειοποιήσει και όχι να τον αποδεχτεί όπως είναι.
Όσο περισσότερο εξιδανικεύεται ένα άτομο / αντικείμενο, τόσο πιο ραγδαία θα είναι η υποτίμηση η οποία τελικά θα του συμβεί.
Στις θεραπευτικές σχέσεις με τους ναρκισσιστικούς ασθενείς εμφανίζεται ξαφνικά ρήξη όταν ο ασθενής αποδεσμεύεται από τη γοητεία που ασκεί ο θεραπευτής του.
Στην καθημερινή ζωή διαπιστώνουμε τέτοιες αναλογίες στο μίσος και στην οργή που στρέφονται ενάντια σε όσους φαίνονται να υπόσχονται πολλά και στη συνέχεια απέτυχαν να εκπληρώσουν τις προσδοκίες των γύρω τους.
Ο άνδρας που πιστεύει ότι ο ογκολόγος της συζύγου του ήταν ο μόνος ειδικός που μπορούσε να τη θεραπεύσει είναι πολύ πιθανό σε περίπτωση θανάτου της να μηνύσει το γιατρό, επειδή από την εξιδανίκευση οδηγείται στο άλλο άκρο, την υποτίμηση.
Μερικοί άνθρωποι ζουν όλη τη ζωή τους δημιουργώντας συναισθηματικές σχέσεις οι οποίες χαρακτηρίζονται από επαναλαμβανόμενους κύκλους εξιδανίκευσης και απογοήτευσης.
Αυτοί οι άνθρωποι λοιπόν εγκαταλείπουν το σύντροφό τους για έναν άλλο κάθε φορά που αποδεικνύεται ότι ο προηγούμενος είναι ένα συνηθισμένο ανθρώπινο πλάσμα.
Η τροποποίηση της πρωτόγονης εξιδανίκευσης είναι ένας προφανής στόχος της μακροχρόνιας ψυχαναλυτικής θεραπείας για όλους τους τύπους ασθενών, το συγκεκριμένο εγχείρημα όμως έχει ιδιαίτερη σημασία στην εργασία με ναρκισσιστικούς ασθενείς, λόγω του βαθμού της δυστυχίας που αισθάνονται οι ίδιοι και όσοι προσπαθούν να τους αγαπήσουν. Παντελής Παπαδόπουλος
_____________________________
* Από 5. και 6. κεφαλαίου από το βιβλίο της Nancy McWilliams «Ψυχαναλυτική Διάγνωση», Εκδόσεις: Ελληνικά Γράμματα.
* «Συναισθηματική νοημοσύνη» ή αλλιώς «συναισθηματική επίγνωση» ονομάζεται η ικανότητα που έχει το άτομο: να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του (ποιο συναίσθημα βιώνει και πότε;) να αιτιολογεί τα συναισθήματά του (γιατί βιώνει τα συγκεκριμένα συναισθήματα και κάτω από ποιες συνθήκες εκδηλώνονται;) να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του και να βρίσκει εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης των προβλημάτων να αναγνωρίζει και να κατανοεί την εκδήλωση των συναισθημάτων των άλλων ανθρώπων.
Διαβάστε τους Αμυντικούς Μηχανισμούς ή Αμυντικές Διεργασίες αναλυτικά:
Πρωτογενείς Αμυντικές Διεργασίες - 2 - Απόσυρση και Άρνηση
Πρωτογενείς Αμυντικές Διεργασίες - 3 - Έλεγχος
Πρωτογενείς Αμυντικές Διεργασίες - 4 - Προβολή και Ενδοβολή
Πρωτογενείς Αμυντικές Διεργασίες - 5 - Διχοτόμηση - Διάσχιση
* Επίσης οι Ερμηνείες Ψυχολογικών όρων:
Ερμηνείες Ψυχολογικών όρων -1-, Ψυχαναγκασμός
Ερμηνείες Ψυχολογικών όρων -2 - Δραματοποίηση
Ερμηνείες Ψυχολογικών όρων -3-, Διπολική Διαταραχή
Ερμηνείες Ψυχολογικών όρων -4-, Διαταραχή πανικού
Utopia
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.