Πιραντέλλο, Η Υποκειμενικότητα της Πραγματικότητας

Λουϊτζι Πιραντέλλο

. "Όταν η σπουδαία βεβαιότητα σας επισκιάζεται και κλονίζεται εσείς μεν κάνετε ότι δεν βλέπετε και δεν ακούτε, νομίζοντες ότι το ίδιο θα κάνου και οι άλλοι. Αν όμως δεν προκύψει το αναμενόμενο -"να μην βλέπουν και να μην ακούν"-, έχετε σκεφθεί τί γνώμη θα σχηματίσουν δι' εσάς ;"


. "Έτσι είναι, αν έτσι νομίζετε". (Così è (se vi pare)

  . "Νομίζω πως η ζωή είναι μια πολύ θλιβερή φάρσα. Γιατί έχουμε μέσα μας -χωρίς να μπορούμε να ξέρουμε πώς, γιατί και από πού- την ανάγκη να εξαπατούμε αδιάκοπα τον εαυτό μας, δημιουργώντας μια πραγματικότητα -μία για τον καθένα και ποτέ την ίδια για όλους- που κάθε τόσο αποδεικνύεται ότι είναι μάταιη και φανταστική". 


. "Δεδομένη αλήθεια δεν υπάρχει. Η σημερινή αλήθεια δεν είναι και αυριανή. Τίποτα δεν είναι αληθινό, αλλά γι' αυτό ακριβώς καθετί μπορεί να είναι αλήθεια, τη στιγμή που έχει κανείς τη θέληση να το πιστέψει και τη δύναμη να το επιβάλλει". * Απόσπασμα από συνέντευξη στο περιοδικό Νέα εστία, τ. 191, Δεκέμβριος 1934

Το κεντρικό θέμα της «Πιραντελλικής φιλοσοφίας» είναι η σχετική αξία, η υποκειμενικότητα της πραγματικότητας. Συνέπεια του γεγονότος αυτού είναι η αδυναμία του ατόμου να ζήσει μια πραγματική ζωή, κι έτσι η καθημερινότητα μοιάζει να είναι ένα θέατρο όπου το άτομο (persona) και το θεατρικό πρόσωπο (personaggio) συγχέονται. 
Αλλά και η προσπάθεια να φτιάξει κανείς και να βιώσει τη δική του πραγματικότητα αποτυγχάνει, γιατί έρχεται σε σύγκρουση με την καθιερωμένη ψεύτικη πραγματικότητα, τη γεμάτη υποκριτικές αστικές αρχές, θεσμούς και νόμους που ο Πιραντέλο δεν χάνει την ευκαιρία να ειρωνευτεί.

Νιώθει ρεαλιστής και δεν έχει σε περιοπή τους λογοπλάστες. Το γράψιμο του είναι ακμαίο, πλούσιο. Ο λόγος του είναι έντονα εκφραστικός κι ακόμα γενναιόδωρος σε φυσική ευγλωττία.
Έχει συλλάβει την καλλιτεχνική άσκηση σαν επέμβαση "ρωγμής", σαν σύγκρουση ανάμεσα σε νοοτροπίες που δεν μπορούν να φιλιώσουν, σαν πάλη μέχρι τελευταίας πνοής αθεράπευτων αντινομιών, για να σταματήσει η προαιώνια συγκατάβαση και ανοχή απέναντι στον αισθητικίζοντα  ηδονισμό, στη μορφική παραζάλη, στην αισθηματική και κοινωνική αισιοδοξία, στο τεράστιο οικοδόμημα των κλασσικών και ρομαντικών φαντασιώσεων. - SALVATORE BATTAGLIA, μετ.: ΕΣΠΕΡΙΑΣ ΚΑΠΟΓΛΟΥ

Ολάκερη η ζωή για τον Πιραντέλλο είναι διλημματική : ή σε μηδενίζει και σε φθείρει, ή σε φυλακίζει και σε αλυσοδένει. Μια πραγματικότητα" λέει δεν μας δόθηκε κι ούτε υπάρχει, αλλά πρέπει να τήνε φτιάξουμε μόνοι μας, αν θέλουμε να υπάρξουμε !

Και δεν θα είναι ποτέ μιά για όλους, μιά για πάντα, αλλά συνέχεια και "επ' άπειρον" μεταβλητή. Η δύναμη να ξεγελιώμαστε, πως η σημερινή πραγματικότητα είναι η μόνη αληθινή, αν από το ένα μέρος μας ενισχύει, από το άλλο μας παρασέρνει σ' ένα απύθμενο κενό, γιατί η σεμερινή πραγματικότητα είναι προωρισμένηνα μας αποκαλυφθή ψευδαίσθηση αύριο. Όλος ο κόσμος είναι γι αυτό ένας απέραντο ρεπερτόριο από ψεθδαισθήσεις, που κανέναςποτέ δογματισμός δεν θα μπορέσει να τις ενώση και να τις συμφιλιώση. Η προβληματικότητα ενυπάρχει μέσα στα πράγματα : ακόμα και στην πρασινάδα του κάμπου, στην αχτίδα του φεγγαριού, στο ρίγος της νύχτας, καθώς μέσα στους συλλογισμούς και μέσα στις αισθήσεις μας. 


Για τη «φιλοσοφία» του Πιραντέλο έχουν γραφεί πολλά. Η σύγχρονη κριτική συμφωνεί με το γεγονός ότι ο Πιραντέλο (όπως ο Κάφκα και ο Τζόυς), επηρεασμένος από την καθολική σχεδόν καταδίκη του θετικισμού και κατά συνέπεια και του βερισμού (Ρεαλισμού) που διαπερνά την Ευρώπη των αρχών του αιώνα μας από τη μια ως την άλλη άκρη και κατά συνέπεια και την Ιταλία όπου παίρνει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Decadentismo (Παρακμής) και του Futurismo (Φουτουρισμού), εκφράζει με τα έργα του τη βαθιά κρίση που περνούσαν οι παραδοσιακές αστικές αξίες στην εποχή του, ως αποτέλεσμα της εξάπλωσης της βιομηχανικής επανάστασης και της τεχνολογικής προόδου. -ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ



* Λουίτζι Πιραντέλλο, Ένας από τους σημαντικότερους Ιταλούς συγγραφείς, γεννήθηκε στο συνοικισμό Χάος, κοντά στο Τζιρτζέντι (νυν Αγκριτζέντο) της Σικελίας, στις 28 Ιουνίου 1867.
Ο πατέρας του, γαριβαλδίνος, ήταν πλούσιος έμπορος θειαφιού. Από μικρός ο συγγραφέας υπήρξε φανατικός αναγνώστης μυθιστορημάτων και σε ηλικία δώδεκα ετών γράφει το πρώτο του θεατρικό έργο: μια τραγωδία σε πέντε πράξεις, που την παίζουν οι αδερφές και οι φίλοι του.
Ο πατέρας του πέφτει θύμα απάτης στη δουλειά του και το 1880 κηρύσσει πτώχευση. Η οικογένεια μεταφέρεται στο Παλέρμο. Εκεί τελειώνει το λύκειο και εγγράφεται στη φιλοσοφική σχολή και στη νομική σχολή του πανεπιστημίου της πόλης, όπου γνωρίζεται με τους σπουδαιότερους ηγέτες του προοδευτικού, δημοκρατικού, κοινωνικού κινήματος που αναπτύχθηκε στη Σικελία στα τέλη του 19ου αιώνα, Fasci Siciliani.Το Νοέμβριο του 1887 εγγράφεται στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης.

Έλεγε πως ήταν ελληνικής καταγωγής και πως το επίθετό του είναι παραφθορά του ελληνικού Πυράγγελος αφού γεννήθηκε στον αρχαίο Ακράγαντα, σημερινό Αγκριτζέντο της Σικελίας από αστική οικογένεια, η οποία ήταν ιδιοκτήτρια κτημάτων και ορυχείων θείου. Αρχικά, ήθελε να ακολουθήσει σταδιοδρομία φιλολόγου και διαλεκτολόγου (υποστηρίζει στη Βόννη μια διατριβή για τη φωνητική και τη μορφολογία του ιδιώματος της γενέτειράς του πόλης). ______________________________________________________________________________



 Διαβάστε : Ποιός Είσαι ; Αυτός που νομίζεις εσύ ή αυτός που σου λένε οι άλλοι ;
                       Όταν φοβάσαι την Ευτυχία
                       Το Πιθάρι
                       Το μυστήριο του γέλιου 


   Ουτοπία