Άγχος, και Ασυνείδητο, Μπορούμε να το Ελέγξουμε ?

Ο άνθρωπος από τη φύση του μόλις αντιληφθεί επερχόμενο κίνδυνο προετοιμάζεται να τον αντιμετωπίσει δημιουργώντας εσωτερική ένταση (άγχος),  ενεργοποιώντας με φυσιολογικούς τρόπους το ανθρώπινο σώμα του.  
Το αντανακλαστικό αυτό το κουβαλάμε από την εποχή που ζούσαμε σε σπηλιές και είναι πολύ φυσιολογικό και σωτήριο όταν απειλείσαι από αρκούδες, θηρία, επιδρομές από άλλες φυλές και διαφόρους φυσικούς κινδύνους.

   Άγχος 

  Είναι μια ψυχική και νοητική λειτουργία του ανθρώπου, μία φυσιολογική σωματική και ψυχική αντίδραση σε μια απειλή ή σε μια αίτηση για την αντιμετώπιση απαιτητικών καταστάσεων. Όταν νιώθεις στρες, το σώμα σου είναι σε ένταση και ο εγκέφαλος σου πυροδοτείται από πολλαπλές σκέψεις.   
Είναι η προσωπική αντίδραση στην αρρώστια και στις περιβαλλοντικές πιέσεις.  Ο όρος άγχος (ή στρες) προέρχεται από το ρήμα ἄγχω, που στην αρχαία ελληνική γλώσσα σημαίνει σφίγγω ή πνίγω. 

Ο καθένας μας εκτίθεται καθημερινά σε στρες καταστάσεις.   Το στρες μάλιστα μπορεί να είναι και θετικό -το λεγόμενο ευ στρες- όταν καλούμαστε να το αντιμετωπίσουμε σπάνια (ή μόνο μερικές φορές) και σε περιορισμένο βαθμό. 
Σε αυτή την περίπτωση λειτουργεί σαν καταλύτης και μας ενεργοποιεί για να αντεπεξέλθουμε στις όποιες καταστάσεις. Όσο πιο συχνό και έντονο είναι το στρες, τόσο πιο δύσκολο μας είναι να αντιμετωπίσουμε τις καθημερινές μας υποχρεώσεις.

   Σωματικά συμπτώματα, όπως ταχυκαρδία, αύξηση της αρτηριακής πίεσης, αύξηση του ρυθμού της αναπνοής, συγκέντρωση αίματος στους μυς, παραγωγή αδρεναλίνης και τεστοστερόνης.
   Συναισθήματα, θυμού, απογοήτευσης και φόβου, όπως επίσης, οξυθυμία, κούραση και κατάθλιψη, μας κυριαρχούν και δεν μας επιτρέπουν να λειτουργήσουμε έτσι όπως θα θέλαμε. 
   Το στρες μας κάνει ιδιαίτερα απαιτητικούς, ανυπόμονους και ευερέθιστους με ιδιαίτερα χαμηλή διάθεση για συνεργασία.

   Το άγχος μπορεί να έχει ψυχογενή προέλευση ή μπορεί να είναι συνέπεια σωματικής πάθησης. Επιπλέον, εξαρτάται από τις γνωστικές, συναισθηματικές διεργασίες, τον τρόπο ζωής του ατόμου και τον τρόπο αντίληψης του. Κάθε άτομο έχει ένα ορισμένο βαθμό άγχους, ο οποίος θεωρείται φυσιολογικός κάτω από ορισμένες περιστάσεις. 

   Σε κάποιες άλλες όμως περιπτώσεις αυξημένου άγχους, προξενεί κακό και συντελεί στο να υπολειτουργεί το άτομο στις δραστηριότητες του και στο να επηρεάζεται αρνητικά η υγεία του.

Το άγχος μπορεί να αποτελεί από απλή ενόχληση μέχρι κίνδυνο για την υγεία μας, καθώς επηρεάζει κάθε λειτουργία και κάθε όργανο του σώματος.
Δείτε τι συμβαίνει στο σώμα μας εδώ όταν αντιμετωπίζουμε χρόνιο άγχος.

     
   Τι κάνετε (you must do)

Μερικά κόλπα να κοροϊδέψουμε τον δυνάστη ''άγχος'', δείτε τι προτείνει η Αμερικανική Ένωση για το Άγχος και την Κατάθλιψη σχετικά με το τι μπορείτε να κάνετε μόνοι-ες σας:    . Η σωματική άσκηση είναι ένας ενδεδειγμένος τρόπος καταπολέμησης του άγχους που προκαλεί σειρά προβλημάτων στην υγεία μας. 

 . Κάντε αεροβικές ασκήσεις (τζόγκινγκ, χορός, ποδηλασία, περπάτημα) για τουλάχιστον 30 λεπτά την ημέρα, πέντε ημέρες την εβδομάδα 
. Προσπαθήστε να μείνετε δραστήριοι βάζοντας μικρούς, εφικτούς στόχους μέσα στην ημέρα. Αν βρείτε χρόνο για ένα σύντομο περίπατο 15 λεπτών κάντε το άμεσα και μην περιμένετε να βρείτε τον χρόνο για ένα περίπατο μίας ώρας. 
. Ξεχωρίστε τις ασκήσεις εκείνες που σας χαλαρώνουν περισσότερο, τις κάνετε πιο ευχάριστα και τις διασκεδάζατε πιο πολύ από άλλες. Βάλτε αυτές τις ασκήσεις περισσότερη ώρα στο πρόγραμμά σας. 
. Ακούστε μουσική ή ένα podcast ή ένα ηχητικό βιβλίο καθώς γυμνάζεστε. Επίσης θα σας κάνει καλό να βρείτε ένα φίλο με τον οποίο θα γυμνάζεστε μαζί.
. Μην πιέζετε τον εαυτό σας για άμεσα αποτελέσματα από την γυμναστική, τόσο όσον αφορά το στρες όσο και την βελτίωση της φυσικής σας κατάστασης.

   Τι δεν κάνετε (you don't)

Σας τα είπαμε ανάποδα σκόπιμα. Πρώτα τα must και ακολουθούν τα don't.Oι περισσότεροι από μας έχουμε δημιουργήσει αρκετές  συνήθειες, που χωρίς να το συνειδητοποιούμε, μας κάνουν να νιώθουμε ακόμα πιο αγχωμένοι.Στο χέρι μας είναι αυτές τις συνήθειες, να τις περιορίσουμε και να νιώσουμε λίγο καλύτερα, ίσως...  Τώρα, παρατηρήστε τον εαυτό σας:

Είστε online όλο το 24ωρο, Οι παντός είδους ηλεκτρονικές συσκευές που μας κρατάνε σε επαφή με όλους και με όλα, είναι αποδεδειγμένο ότι αυξάνουν το στρες. 

Έρευνα του Southern California Marshall School of Business, υπογραμμίζει ότι μέχρι το 2015 ο μέσος άνθρωπος θα ξοδεύει 16 ώρες την ημέρα στα ηλεκτρονικά μέσα. 

Τα social media όπως το Facebook αυξάνει σε πολλές περιπτώσεις το αίσθημα μοναξιάς, ενώ η συνεχής χρήση ηλεκτρονικών συσκευών προκαλεί υπερκόπωση και εθισμό.

Αποφεύγετε να αντιμετωπίσετε ένα πρόβλημα, Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο για την ψυχολογία σας, από ένα θέμα που σας απασχολεί και δεν το αντιμετωπίζετε, αλλά το αποφεύγετε σαν να μην υπάρχει. 

Όταν καταπιέζει κανείς τα συναισθήματά του το μόνο που καταφέρνει είναι να πληγώνει ψυχική και νοητική του υγεία, σύμφωνα με τον David Spiegel, επικεφαλής του κλάδου ψυχιατρικής και συμπεριφοράς στο πανεπιστήμιο του Stanford.

Είστε ο τύπος «του καναπέ», Η ακινησία και η απραγία αυξάνουν τα συναισθήματα άγχους και στρες. Η άσκηση και άλλες δραστηριότητες που θα σηκώσουν από τον καναπέ, θα απελευθερώσουν χημικές ουσίες στον εγκέφαλό σας, οι οποίες θα σας κάνουν να νιώσετε καλύτερα και ταυτόχρονα θα μειώσουν τα επίπεδα κορτιζόλης (η ορμόνη του στρες) στο σώμα σας.

Προσπαθείτε για ολοένα περισσότερα έσοδα, Ψυχολογικές έρευνες μας επιβεβαιώνουν τις αρνητικές επιπτώσεις του άγχους που φέρνει η «ανάγκη» για ολοένα και μεγαλύτερο μισθό ή μεγαλύτερα έσοδα. Μήπως σκοτώνετε τα όνειρά σας για έναν μισθό ? 

Δεν σας προτρέπει φυσικά κανείς να παραιτηθείτε από τη δουλειά σας και το στρες δεν βρίσκεται (δημιουργείται)  τόσο στο τι κάνουμε για να κερδίσουμε περισσότερα λεφτά, αλλά στο τι αφήνουμε στην άκρη ή παραμελούμε για να το πετύχουμε αυτό.

Είστε τελειομανείς, Όταν προσπαθείτε να κάνετε το κάθε τι με τέλειο τρόπο ή πασχίζετε για να έχει το τέλειο αποτέλεσμα, τότε μοιραία διάγετε μια αγχωτική ζωή. Όταν αναβάλετε κάποια δραστηριότητα ή υποχρέωση, επειδή προσπαθείτε να την προετοιμάσετε άψογα, κουράζετε αχρείαστα τον εγκέφαλό σας που «δουλεύει υπερωρίες» για να ικανοποιήσει αυτή την «ανάγκη» σας.

Υπερ-αναλύετε το παραμικρό, Πόσες φορές δεν σας έχει τύχει να χειροτερέψετε μια κατάσταση απλά και μόνο επειδή δείξατε εμμονή ή φερθήκατε υπερβολικά; 

Οι διαρκείς αγχωτικές σκέψεις και μόνο, είναι αρκετές για να σας στρεσάρουν ακόμα περισσότερο από το οποιοδήποτε θέμα έχει προκύψει. 

Έρευνα έδειξε ότι ειδικά στις γυναίκες, η τάση για υπερ-ανάλυση μιας κατάστασης τους προκαλεί μεγάλο άγχος σε ποσοστό 42%.

Υπερ-καταναλώνετε,  Άλλο πράγμα είναι να κάνετε λίγο «shopping therapy» πού και πού για να γεμίσετε έστω και πρόσκαιρα με όμορφα συναισθήματα και άλλο να έχετε μανία κατανάλωσης. 

Σύμφωνα με έρευνα στου πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, τα άτομα που είναι περισσότερο υλιστές, έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν συμπτώματα μετα-τραυματικού  στρες.

   Ασυνείδητο 

   Είναι η μεγαλύτερη περιοχή στο ψυχισμό του ανθρώπου που περιέχει όλες τις βιωμένες εμπειρίες μας, τις απωθήσεις, τα παθολογικά συμπλέγματα, τα βαθύτερα ένστικτα.  

   Ψυχικές διεργασίες (επιθυμίες, κίνητρα, αναμνήσεις) που δεν γίνονται αντιληπτές.  Οι διανοητικές διαδικασίες είναι, πολύ κατά ένα μεγάλο μέρος, ασυνείδητες και ότι το συνειδητό, το λογικό μυαλό είναι μόνο η κορυφή ενός παγόβουνου, ένα μικρό νησί από συνείδηση στο μεγάλο ωκεανό του ασυνείδητου.   Πεποίθηση  Σ.Φρόυντ  1890

   Η αποστολή του είναι να επιτηρεί και να διατηρεί την ευχαρίστηση. Μεταχειρίζεται όλα τα δυνατά μέσα για να διατηρεί την ισορροπία και την ευεξία στον άνθρωπο, από το απλό αντανακλαστικό (π.χ. όταν τραβούμε το χέρι από την αναμμένη θερμάστρα), ως την νεύρωση που είναι μια αντίδραση άμυνας του απειλούμενου οργανισμού.

   Το ασυνείδητο είναι το "δίχτυ προστασίας και άμυνας του ψυχισμού σε αδιάκοπη επαγρύπνηση". 

   Προσπαθώντας όμως να αποκαταστήσει την ισορροπία του ψυχισμού, εγκαθιστώντας π.χ.  μια νεύρωση, δεν ενδιαφέρεται καθόλου για την ηθική του ατόμου, τους στόχους του, την κοινωνική του επιτυχία, τις οικογενειακές ή ανθρώπινες σχέσεις του. Βλέπουμε μ' αυτόν τον τρόπο σε ποιες αντιφάσεις και σε ποιες μη-προσαρμογές σε κοινωνικό επίπεδο, μπορεί να οδηγηθεί το υποκείμενο μέσω του ασυνειδήτου.

   Μέσα του βρίσκονται πολλές «λησμονημένες» αναμνήσεις που διατηρούν το συγκινησιακό τους φορτίο. Είναι σαν ψυχολογικοί μαγνήτες που λιμνάζουν στα βάθη του εαυτού και χρωματίζουν με συγκινήσεις διάφορα περιστατικά. 

Έτσι πολλές φορές, χωρίς φανερό λόγο, οι συγκινήσεις εξαπολύονται από το ασυνείδητο, αιφνιδιάζοντας το υποκείμενο για αυτό που του συμβαίνει.

   Το ασυνείδητο αποκαλύπτεται μέσα από το σύμπτωμα, π.χ. ένα άτομο υποφέρει από άγχος. Το άγχος αυτό δεν είναι το ίδιο το πρόβλημα, μα το σύμπτωμα κάποιων ασυνείδητων καταστάσεων. Το υποκείμενο όμως βλέπει μόνο το άγχος και νομίζει ότι αυτό είναι το πρόβλημα. Ο ψυχαναλυτής έτσι διαπιστώνει σχεδόν πάντοτε πως το υποκείμενο συγχέει τα συμπτώματα με το ασυνείδητο σύμπλεγμα.

   Η ψυχανάλυση παίρνει τον αντίστροφο δρόμο από ότι άλλες σύγχρονες ψυχοθεραπείες που εκλογικεύουν τα πράματα, βοηθώντας αυτόν που υποφέρει να συνειδητοποιήσει τις ασυνείδητες διεργασίες που του συμβαίνουν.

   Η εκλογίκευση σ' αυτές τις περιπτώσεις δεν προσφέρει και πολλά πράγματα. Ουσιαστικά, δεν έχει καμιά σχέση με το ζήτημα του ασυνειδήτου και με τα προβλήματα του υποκειμένου. Το περιβάλλον ζητά από αυτόν που υποφέρει να λογικευτεί. 

   Μα αυτός ο ίδιος δεν εξαντλείται βασανίζοντας διαρκώς την σκέψη του στην προσπάθεια του να αντιμετωπίσει το πρόβλημα; 

Να λογικευτεί από την άλλη για ποιο πράγμα; 

Για το σύμπτωμα της επιφάνειας; 

   Όλα αυτά σημαίνουν ότι πρέπει να ψάξουμε μέσα στις σκοτεινές στοές του ασυνειδήτου, ενώ η επιφανειακή αντιμετώπιση δεν είναι δυνατόν να προσφέρει απολύτως τίποτα.

Μπορεί και πώς το ασυνείδητο να γίνει συνειδητό ? 
Μήπως να το διατυπώσουμε ξανά και πιο σωστά ? 
   Δεν υπάρχει συνειδητό και ασυνείδητο. Υπάρχουν βαθμοί συνείδησης-επίγνωσης και ασυνείδητο-μη επίγνωσης.
   Η συνειδητοποίηση αυτού που είναι ασυνείδητο κι επομένως η διεύρυνση της συνείδησης σημαίνει την επαφή με την πραγματικότητα και, μ' αυτή την έννοια, με την αλήθεια (διανοητικά και συναισθηματικά). Διεύρυνση της συνείδησης σημαίνει να ξυπνήσω, να παραμερίσω το πέπλο, να εγκαταλείψω το σπήλαιο, να φέρω φως στο σκοτάδι.
   Ο Σπινόζα λέει ότι η διανοητική γνώση συντελεί στην αλλαγή εφ' όσον είναι και συναισθηματική γνώση.
   Ο Φρομ λέει ότι το να ανακαλύψεις το ασυνείδητό σου δεν είναι ακριβώς μια διανοητική πράξη αλλά μία συναισθηματική εμπειρία που μάλλον δεν μπορεί να εκφραστεί με λόγια. Τα μάτια σου ανοίγονται ξαφνικά, ο εαυτός σου κι ο κόσμος εμφανίζονται κάτω από διαφορετικό φως.
_______________ 

* φωτό ανάρτησης,  Dali. Από το 1941 ο Νταλί αφήνει πίσω το σουρεαλιστικό του στυλ, για μία πιο παγκόσμια καλλιτεχνική δήλωση. Tο ενδιαφέρον του μετατοπίζεται από την προσωπική παρατήρηση σε παγκόσμια θέματα, συναρπάζεται από τη σύγχρονη επιστήμη, προσμένει με χαρά τις επιστημονικές ανακαλύψεις που έρχονται στο φως τη δεκαετία του 50.

sites που βοήθησαν:

http://www.onmed.gr/

http://www.aytepignosi.com
http://www.symptoms.gr/

  Utopia