Διαταραχή Πανικού
«Χτυπάει» αναπάντεχα. Μερικές φορές η κρίση πανικού έρχεται ξαφνικά, σε ανύποπτο χρόνο.
Άλλοτε πάλι έρχεται μετά από μια αρχική περίοδο αυξημένου άγχους, γενικευμένης ανησυχίας, έντασης ή θλίψης.
Μπορεί επίσης να αποτελεί σύμπτωμα της κατάθλιψης ή μιας φοβίας (για παράδειγμα, ένας άνθρωπος που πάσχει από κλειστοφοβία μπορεί να πάθει μια κρίση πανικού, αν βρεθεί σε ένα μέρος που το αισθάνεται κλειστό και ασφυκτικό).
Μπορεί όμως να συμβεί και το αντίστροφο, να ξεκινήσει δηλαδή μια φοβία επειδή κάποιος έπαθε μια κρίση πανικού, π.χ. στο αεροπλάνο, σε ένα ψηλό κτίριο, στο ασανσέρ ή ανάμεσα στο πλήθος. Όπως και να είναι, πάντως, όταν έρχεται η κρίση πανικού, είναι μία από τις πιο δυσάρεστες και αγωνιώδεις καταστάσεις που μπορεί να βιώσει ένας άνθρωπος. Περίπου το 1-4% του πληθυσμού παθαίνει κάποια στιγμή στη ζωή του κρίσεις πανικού σε διαφορετικές ηλικίες. Η συχνότητα πάντως είναι μεγαλύτερη σε ανθρώπους μεταξύ 20 και 35 ετών.
Η λέξη πανικός προέρχεται από το θεό Πάνα που με τις μεταμφιέσεις και τις ζαβολιές του τρόμαζε τους ανυποψίαστους ταξιδιώτες.
«Χτυπάει» αναπάντεχα. Μερικές φορές η κρίση πανικού έρχεται ξαφνικά, σε ανύποπτο χρόνο.
Άλλοτε πάλι έρχεται μετά από μια αρχική περίοδο αυξημένου άγχους, γενικευμένης ανησυχίας, έντασης ή θλίψης.
Μπορεί επίσης να αποτελεί σύμπτωμα της κατάθλιψης ή μιας φοβίας (για παράδειγμα, ένας άνθρωπος που πάσχει από κλειστοφοβία μπορεί να πάθει μια κρίση πανικού, αν βρεθεί σε ένα μέρος που το αισθάνεται κλειστό και ασφυκτικό).
Μπορεί όμως να συμβεί και το αντίστροφο, να ξεκινήσει δηλαδή μια φοβία επειδή κάποιος έπαθε μια κρίση πανικού, π.χ. στο αεροπλάνο, σε ένα ψηλό κτίριο, στο ασανσέρ ή ανάμεσα στο πλήθος. Όπως και να είναι, πάντως, όταν έρχεται η κρίση πανικού, είναι μία από τις πιο δυσάρεστες και αγωνιώδεις καταστάσεις που μπορεί να βιώσει ένας άνθρωπος. Περίπου το 1-4% του πληθυσμού παθαίνει κάποια στιγμή στη ζωή του κρίσεις πανικού σε διαφορετικές ηλικίες. Η συχνότητα πάντως είναι μεγαλύτερη σε ανθρώπους μεταξύ 20 και 35 ετών.
Η λέξη πανικός προέρχεται από το θεό Πάνα που με τις μεταμφιέσεις και τις ζαβολιές του τρόμαζε τους ανυποψίαστους ταξιδιώτες.
Κατά τη διάρκεια αυτών των κρίσεων το άτομο νιώθει τρόμο και πιστεύει πως κινδυνεύει και απειλείται σωματικά («θα πάθω εγκεφαλικό ή ανακοπή και θα πεθάνω») ή/και κοινωνικά («θα χάσω τον έλεγχο της συμπεριφοράς μου και θα γίνω ρεζίλι») ή/και ψυχικά («θα τρελαθώ»).
Μια κρίση πανικού συνοδεύεται από έντονα σωματικά συμπτώματα. Χαρακτηρίζεται πλήρης αν παρουσιάζονται τουλάχιστον τέσσερα από τα παρακάτω σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα:
. Ταχυκαρδία και αίσθημα έντονων παλμών
. Ζάλη, αίσθημα αστάθειας ή λιποθυμίας
. Δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή ή αίσθημα ασφυξίας)
. Πόνοι στο στήθος ή δυσφορία. Αίσθημα πνιγμού
. Μουδιάσματα ή μυρμηγκιάσεις σε όλο το σώμα
. Ναυτία ή ανακάτεμα στο στομάχι
. Εξάψεις ή κρυάδες
. Εφίδρωση
. Ταραχή ή τρεμούλες
. Φόβος επερχόμενου θανάτου
. Φόβος απώλειας ελέγχου των πράξεων
. Φόβος επερχόμενης τρέλας
Αίσθημα ότι τα πράγματα δεν είναι αληθινά ή αίσθημα του απόμακρου σε ό,τι συμβαίνει γύρω. Το 5% του γενικού πληθυσμού μπορεί να παρουσιάσει μια κρίση πανικού στη ζωή του.
Μιλάμε για διαταραχή όταν τα περιστατικά αυτά επαναλαμβάνονται αρκετά συχνά (τέσσερις κρίσεις κατά τη διάρκεια ενός μήνα) ή αν έστω και ένα μεμονωμένο επεισόδιο έχει επηρεάσει σε τέτοιο βαθμό το άτομο που να διακατέχεται από συνεχή αγωνία για την εμφάνιση άλλης κρίσης (άγχος αναμονής).
Μια κρίση πανικού συνοδεύεται από έντονα σωματικά συμπτώματα. Χαρακτηρίζεται πλήρης αν παρουσιάζονται τουλάχιστον τέσσερα από τα παρακάτω σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα:
. Ταχυκαρδία και αίσθημα έντονων παλμών
. Ζάλη, αίσθημα αστάθειας ή λιποθυμίας
. Δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή ή αίσθημα ασφυξίας)
. Πόνοι στο στήθος ή δυσφορία. Αίσθημα πνιγμού
. Μουδιάσματα ή μυρμηγκιάσεις σε όλο το σώμα
. Ναυτία ή ανακάτεμα στο στομάχι
. Εξάψεις ή κρυάδες
. Εφίδρωση
. Ταραχή ή τρεμούλες
. Φόβος επερχόμενου θανάτου
. Φόβος απώλειας ελέγχου των πράξεων
. Φόβος επερχόμενης τρέλας
Αίσθημα ότι τα πράγματα δεν είναι αληθινά ή αίσθημα του απόμακρου σε ό,τι συμβαίνει γύρω. Το 5% του γενικού πληθυσμού μπορεί να παρουσιάσει μια κρίση πανικού στη ζωή του.
Μιλάμε για διαταραχή όταν τα περιστατικά αυτά επαναλαμβάνονται αρκετά συχνά (τέσσερις κρίσεις κατά τη διάρκεια ενός μήνα) ή αν έστω και ένα μεμονωμένο επεισόδιο έχει επηρεάσει σε τέτοιο βαθμό το άτομο που να διακατέχεται από συνεχή αγωνία για την εμφάνιση άλλης κρίσης (άγχος αναμονής).
Διαταραχή πανικού μπορεί να παρουσιάζει το 1% - 1,5% του πληθυσμού. Αρχίζει σε νεαρή ηλικία (μεταξύ 20 και 30 ετών) και είναι συχνότερη στις γυναίκες.
«Είναι σαν να παραπατάς στη σκάλα και το στομάχι σου να μην ησυχάζει, μόνο που κρατά για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.»
«Δεν μπορείς να ανασάνεις και νιώθεις ότι το έδαφος δεν είναι σταθερό κάτω από τα πόδια σου.»
«Παγιδεύεσαι μέσα στο ίδιο σου το μυαλό ή περιπλανιέσαι κάπου αόριστα. Κοιτάς τον εαυτό σου και αναρωτιέσαι τι κάνεις.»
«Μια τεράστια γροθιά σφίγγει τα εντόσθιά σου, η καρδιά σου χτυπά γρήγορα και κινείσαι αυτοματοποιημένα.»
«Είναι σαν να βλέπεις όνειρο και να ουρλιάζεις, χωρίς όμως να βγάζεις φωνή. Το σώμα σου νιώθει τα πάντα αλλά και τίποτα ταυτόχρονα.»
«Θες να βγεις από το σώμα σου, να ξεφύγεις από την αίσθηση αυτή.»
«Δε σταματώ να σκέφτομαι: Θα περάσει, θα περάσει... Και συνήθως έτσι γίνεται.»
Μια μικρή ιστορία
[Μέσα από την περιγραφή της εμπειρίας ενός ανθρώπου που τις υπέστη τις κρίσεις πανικού και την πορεία του κατά την προσπάθεια αντιμετώπισής τους, θα προσπαθήσουμε να τις κατανοήσουμε καλύτερα.
Εξ ορισμού, η κρίση πανικού περιγράφεται ως ένα αιφνίδιο, ακατανίκητο αίσθημα άγχους ή φόβου που συνήθως συνοδεύεται από συμπτώματα όπως η δύσπνοια, οι μυϊκοί σπασμοί και η ταχυπαλμία.
«Πηγαίνεις από το 0 στο 100 μέσα σε μια στιγμή. Η εμπειρία σε κάνει να νιώθεις πως βρίσκεσαι ανάμεσα στη λιποθυμία και το θάνατο.»
Είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς πώς είναι να βιώνεις μια κρίση πανικού εκτός κι αν το έχει ζήσει. Πώς να περιγράψεις άλλωστε μια τέτοια εμπειρία με λέξεις;
«Δεν μπορείς να ανασάνεις και νιώθεις ότι το έδαφος δεν είναι σταθερό κάτω από τα πόδια σου.»
«Παγιδεύεσαι μέσα στο ίδιο σου το μυαλό ή περιπλανιέσαι κάπου αόριστα. Κοιτάς τον εαυτό σου και αναρωτιέσαι τι κάνεις.»
«Μια τεράστια γροθιά σφίγγει τα εντόσθιά σου, η καρδιά σου χτυπά γρήγορα και κινείσαι αυτοματοποιημένα.»
«Είναι σαν να βλέπεις όνειρο και να ουρλιάζεις, χωρίς όμως να βγάζεις φωνή. Το σώμα σου νιώθει τα πάντα αλλά και τίποτα ταυτόχρονα.»
«Θες να βγεις από το σώμα σου, να ξεφύγεις από την αίσθηση αυτή.»
«Δε σταματώ να σκέφτομαι: Θα περάσει, θα περάσει... Και συνήθως έτσι γίνεται.»
Μια μικρή ιστορία
[Μέσα από την περιγραφή της εμπειρίας ενός ανθρώπου που τις υπέστη τις κρίσεις πανικού και την πορεία του κατά την προσπάθεια αντιμετώπισής τους, θα προσπαθήσουμε να τις κατανοήσουμε καλύτερα.
Θα παρατηρήσουμε και θα ''μελετήσουμε'' τις διάφορες ''αλλαγές'' που δημιουργήθηκαν στο'' συνηθισμένο παλαιό'' περιβάλλον του.
O ήρωας μας, ας τον πούμε κ. Χ., έχει λίγο καιρό τώρα που νιώθει άβολα στο γραφείο επειδή δύο συνάδελφοί του με τους οποίους είχε καλές σχέσεις έχουν φύγει κι επειδή του άλλαξαν γραφείο και τώρα κάθεται δίπλα σε ένα συνάδελφο ιδιαίτερα επιθετικό και αλαζόνα.
Η κατάσταση αυτή τον δυσαρεστεί, αλλά νιώθει ταυτόχρονα ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να την αλλάξει. Ένιωθε ανίκανος να αντιδράσει στην απαξιωτική συμπεριφορά του συναδέλφου, εξαρτημένος από αυτή τη δουλειά και άχρηστος επειδή δεν έχει το κουράγιο να φύγει και να στήσει κάτι δικό του, που θα τον έκανε και οικονομικά πιο ανεξάρτητο από τα πεθερικά του, που τους ενίσχυαν συχνά !
Παρατηρήστε τους συνδυαστικούς τρόπους σκέψης και την πολυπλοκότητα αυτών.
Παρατηρήστε τους συνδυαστικούς τρόπους σκέψης και την πολυπλοκότητα αυτών.
Μια μέρα, εκεί που έβγαζε κάτι φωτοτυπίες, ο συνάδελφος τον πλησίασε και άρχισε να κάνει αγενή και ειρωνικά σχόλια για τον τρόπο της δουλειάς του. O κύριος Χ. νιώθει ταραχή και τα χέρια του να τρέμουν. Πηγαίνοντας πίσω στο γραφείο και με τα λόγια του συναδέλφου να ηχούν ακόμη στα αυτιά του, ήρθε... η κρίση.
Από τη μια στιγμή στην άλλη, άρχισε να τρέμει σε ολόκληρο το σώμα, να αισθάνεται ταυτόχρονα να φλέγεται και να κρυώνει και τον έλουσε ιδρώτας παντού. Ένιωσε ένα πολύ δυσάρεστο σφίξιμο στο στήθος και το στόμα του στέγνωσε. Παράλληλα ένιωθε να μουδιάζει -στο πρόσωπο, τα χέρια, τα πόδια- και νόμιζε ότι σβήνει, ότι θα σωριαστεί κάτω.
Κάλεσαν τη γυναίκα του κι εκείνη τον πήγε κατευθείαν στο νοσοκομείο. O φόβος του ήταν ότι ίσως είχε πάθει έμφραγμα, ακριβώς όπως ο πατέρας του όταν ήταν περίπου στην ηλικία του. Υποβλήθηκε σε όλες τις εξετάσεις (καρδιογράφημα, εγκεφαλογράφημα, τομογραφίες) και μετά από μερικές μέρες και αφού η διαγνωστική διαδικασία είχε ολοκληρωθεί, επέστρεψε σπίτι του χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Οι γιατροί δεν του είχαν βρει τίποτα και του είπαν να μην ανησυχεί, ίσως ήταν υπερκόπωση.
Το γεγονός ότι οι εξετάσεις δεν έδειξαν κανένα πρόβλημα υγείας δεν καθησύχασε τον κύριο Χ. Φοβόταν ότι θα του ξανασυμβεί και άρχισε να παρατηρεί συνεχώς τον εαυτό του για να το προλάβει, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Το γεγονός ότι οι εξετάσεις δεν έδειξαν κανένα πρόβλημα υγείας δεν καθησύχασε τον κύριο Χ. Φοβόταν ότι θα του ξανασυμβεί και άρχισε να παρατηρεί συνεχώς τον εαυτό του για να το προλάβει, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Λίγες εβδομάδες αργότερα, αιφνίδια στον καναπέ του σπιτιού του, καθώς έβλεπε τηλεόραση, ήρθε η επόμενη κρίση.
Ήταν λίγο πιο ήπια από την προηγούμενη, αλλά οι αρνητικές σκέψεις ήταν οι ίδιες: «θα πεθάνω, θα πάθω έμφραγμα, όπως ο πατέρας μου». Επανέλαβε τις εξετάσεις, που κι αυτή τη φορά δεν έδειξαν τίποτα.
Τελικά, ένας νευρολόγος διέγνωσε «διαταραχή πανικού» και του συνέστησε να απευθυνθεί σε ψυχίατρο ή ψυχολόγο]. (συνεχίζεται πιο κάτω).#
Ξέρουμε βέβαια ότι δεν υπάρχει αντικειμενικός τρόπος να αξιολογήσουμε το πώς βιώνει κανείς ό,τι συμβαίνει μέσα στο σώμα του. Ακόμη και η αίσθηση του πόνου είναι απολύτως υποκειμενική και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο επικεντρώνεται κανείς σε αυτόν και τον μεγεθύνει ή αντίθετα βρίσκει τρόπους να χαλαρώσει.
Ξέρουμε βέβαια ότι δεν υπάρχει αντικειμενικός τρόπος να αξιολογήσουμε το πώς βιώνει κανείς ό,τι συμβαίνει μέσα στο σώμα του. Ακόμη και η αίσθηση του πόνου είναι απολύτως υποκειμενική και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο επικεντρώνεται κανείς σε αυτόν και τον μεγεθύνει ή αντίθετα βρίσκει τρόπους να χαλαρώσει.
Έτσι λοιπόν και κάποιες σωματικές ενοχλήσεις (σφίξιμο στο στομάχι, ταχυπαλμία, τρέμουλο, δύσπνοια) -που μπορεί να προκληθούν από διάφορες αιτίες, όπως είναι για παράδειγμα η ανησυχία πριν από ένα αγχογόνο γεγονός (εξετάσεις, ένα ταξίδι, μια σημαντική συνάντηση κλπ.), η ταραχή λόγω ενός καβγά ή μιας προσβολής (η πρώτη κρίση του κυρίου Χ. στη δουλειά), αλλά και απλά το λαχάνιασμα μετά από σωματική άσκηση- μπορεί να μεγεθυνθούν από έναν αγχώδη άνθρωπο, να τον φοβίσουν και να οδηγήσουν εντέλει στον πανικό.
Αλλά και κάποιες «εσωτερικές καταστάσεις», όπως αρνητικές σκέψεις («Δεν καταφέρνω τίποτα»), έμμονες ιδέες («Θα πάθω σίγουρα έμφραγμα, όπως ο πατέρας μου») ή και αλλαγές στην αίσθηση του σώματος (αν π.χ. το έργο στην τηλεόραση έχει μια σκηνή αγωνίας που αυξάνει αμυδρά τους χτύπους της καρδιάς), μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα τέτοια που κλιμακούμενα να οδηγήσουν στον πανικό.
Επομένως, υπάρχουν, «εξωτερικές» και «εσωτερικές» αφορμές που οδηγούν σε μια κρίση πανικού.
Υπεραερισμός βήμα βήμα, ενόψει κινδύνου
Υπεραερισμός βήμα βήμα, ενόψει κινδύνου
O αυξημένος φόβος ή το άγχος μπροστά σε μια τέτοια αφορμή συχνά οδηγεί αυτόματα στην επιτάχυνση της αναπνοής. Με απλά λόγια: το σώμα προετοιμάζεται για τον κίνδυνο διοχετεύοντας με αυτό τον τρόπο περισσότερο οξυγόνο στους μυς, ώστε να είναι έτοιμοι για δράση, φυγή. Επειδή όμως στην πραγματικότητα δεν τρεπόμαστε σε φυγή, αλλά συνήθως παραμένουμε καθηλωμένοι από το φόβο, οι μύες δεν δουλεύουν.
Όλο αυτό οδηγεί σε μείωση του διοξειδίου του άνθρακα και κατά συνέπεια μείωση του ασβεστίου στο αίμα. Το ασβέστιο όμως είναι που κάνει τους μυς να εργάζονται συνεχόμενα και απαλά, ενώ η μείωσή του προκαλεί μυϊκές συσπάσεις. Αυτό γίνεται αισθητό σαν μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στο στόμα, στο πρόσωπο, στα χέρια και τα πόδια, αλλά και σφίξιμο στο λαιμό και στο στήθος. Ταυτόχρονα, η αλλαγή στην περιεκτικότητα διοξειδίου του άνθρακα οδηγεί σε μείωση της αιμάτωσης του εγκεφάλου, που γίνεται αισθητή σαν ζαλάδα ή σκοτοδίνη. Όπως είναι αναμενόμενο, τα συμπτώματα αυτά αυξάνουν το φόβο και οδηγούν σε ακόμη πιο γρήγορη αναπνοή. Με τον τρόπο αυτό κλιμακώνεται η κατάσταση και ο πάσχων οδηγείται στον πανικό.
Μιλώντας για κρίσεις πανικού, αλλά και για άλλες αγχώδεις διαταραχές, όπως οι φοβίες, είναι καλύτερα να μιλάμε για καταστάσεις που τις προκαλούν, αφορμές και τρόπους που κλιμακώνεται ο φόβος και οδηγεί στην κρίση, παρά για αίτια, καθώς αυτά είναι πράγματι δύσκολο να εντοπιστούν με σαφήνεια και βεβαιότητα.
Oι επιστήμονες πραγματικά δεν ξέρουν γιατί ορισμένοι αναπτύσσουν αγχώδεις διαταραχές και άλλοι όχι.
Παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη τέτοιων διαταραχών μπορεί να είναι:
● Σημαντικά γεγονότα (κυρίως δυσάρεστα, αλλά σπανιότερα και ευχάριστα) που επιφέρουν αλλαγές στον τρόπο ζωής, τις συνήθειες, τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας.
● Χρόνιες, υφέρπουσες καταστάσεις έντασης και άγχους, όπως για παράδειγμα χρόνια προβλήματα υγείας στο άμεσο περιβάλλον, ένας γάμος που δεν πηγαίνει καλά, δυσαρέσκεια και ένταση στον επαγγελματικό τομέα, ανεργία, οικονομικά προβλήματα και συνηθέστερα ο συνδυασμός περισσοτέρων τέτοιων καταστάσεων
● Κάποιες ουσίες Ή φαρμάκα, όπως π.χ. οι αμφεταμίνες, η κοκαΐνη, ή ορισμένα υπνωτικά χάπια. Συνήθως οι διαταραχές σταματούν όταν σταματήσει η λήψη των ουσιών αυτών.
● Η κατάθλιψη: Άνθρωποι που πάσχουν από κατάθλιψη παρουσιάζουν συχνά και κάποια αγχώδη διαταραχή. Πολλές φορές δεν είναι εύκολο να πούμε αν η κατάθλιψη προϋπήρχε ή αν παρουσιάστηκε ως συνέπεια των κρίσεων πανικού ή της φοβίας.
«Γιατί να το πάθω εγώ;»
Το γιατί κάποιοι άνθρωποι εμφανίζουν αγχώδεις διαταραχές ως συνέπεια των παραπάνω καταστάσεων και άλλοι όχι, αυτό εξηγείται με τον τρόπο που έχει ο καθένας να αντιμετωπίζει δυσκολίες και αυτός είναι συνάρτηση:
● Της ιδιοσυγκρασίας του: Υπάρχουν άνθρωποι ήρεμοι και άνθρωποι πιο νευρικοί, άνθρωποι που έχουν μεγάλη προσαρμοστικότητα και αντοχή και άλλοι που «τσιτώνουν» με το παραμικρό, όπως υπάρχουν μωρά πιο ευερέθιστα από άλλα.
Ακόμη κι αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι ένας γενικά ήρεμος άνθρωπος δεν μπορεί να έχει κάποιες φοβίες, κατά κανόνα όμως αυτές δεν θα πάρουν τις διαστάσεις που παίρνουν σε έναν πιο αγχώδη άνθρωπο.
Γενικά, πάντως, άνθρωποι με υψηλό επίπεδο ευερεθιστότητας και χαμηλή ικανότητα προσαρμογής είναι πιο επιρρεπείς στο φόβο και το άγχος.
● Των στρατηγικών που έχει αναπτύξει για την αντιμετώπιση δυσκολιών: Αν ο τρόπος του είναι περισσότερο παθητικός και βασίζεται στο να αποφεύγει καταστάσεις που τον φοβίζουν, να στρέφεται στον εαυτό του και να αναμασά αρνητικές σκέψεις, τότε δημιουργεί προϋποθέσεις ευνοϊκές για διαταραχές φόβου και άγχους.
● Της αυτοεικόνας του: Του τρόπου δηλαδή που βλέπει τον εαυτό του, των προσδοκιών που έχει από αυτόν και από τη ζωή του γενικά και της εμπιστοσύνης στις δυνατότητές του. Η αυτοεικόνα και η εμπιστοσύνη στον εαυτό είναι κάτι που χτίζεται από την παιδική ηλικία μέσα από τις σχέσεις με τους γονείς. Για να το πούμε πολύ γενικά και απλουστευμένα, όσο περισσότερη αποδοχή και στήριξη είχε κάποιος στην πορεία του προς την αυτονομία, τόσο πιο θετική και σταθερή είναι η αυτοεικόνα του.
● Της μάθησης: Των τρόπων δηλαδή που έχει διδαχθεί (ή μιμηθεί) από τους γύρω του (κυρίως τους γονείς) για να αντιμετωπίζει καταστάσεις που προκαλούν φόβο. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί κάποιος να μάθει να φοβάται, π.χ. το ύψος, απλά και μόνο βλέποντας τη μητέρα του να το φοβάται.
● Της «χημείας»: Έχει αποδειχτεί ότι άνθρωποι που πάσχουν από διαταραχή πανικού παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα σε κάποιες ουσίες (π.χ. τη νοραδρεναλίνη) που σχετίζονται με την αίσθηση του φόβου.
Αν και διίστανται οι απόψεις σχετικά με το αν η «χημεία» υπάρχει στους ανθρώπους αυτούς πριν τη διαταραχή ή αν είναι αποτέλεσμα των συναισθημάτων, το πιθανότερο είναι ότι η αλήθεια βρίσκεται κάπου στο μέσον και ότι υπάρχει μια βιολογική προδιάθεση σε ορισμένους ανθρώπους, η οποία όμως ενεργοποιείται με τα συναισθήματα και τις σκέψεις.
● Της κληρονομικότητας: Παρατηρείται ότι είναι μεγαλύτερες οι πιθανότητες να πάθουν κρίσεις πανικού ή φοβίες άνθρωποι στων οποίων την άμεση οικογένεια υπάρχουν συγγενείς που πάσχουν ή έπασχαν κάποτε κι αυτοί.
* Η συνέχεια και το τέλος της ιστορίας που ξεκινήσαμε πιο πάνω.#
[O κύριος Χ. λοιπόν αποφάσισε να επισκεφτεί κατ’αρχάς έναν ψυχίατρο. Αυτός του χορήγησε μια φαρμακευτική αγωγή με αντικαταθλιπτικά και του συνέστησε να ξεκινήσει μια ψυχοθεραπεία, ώστε να επεξεργαστεί και τα θέματα της ζωής του, τα οποία συνέβαλαν στο γενικότερο άγχος του, αλλά και στην εμφάνιση των κρίσεων πανικού.
Επίσης, του υπέδειξε ορισμένες απλές τακτικές χαλάρωσης και άμεσης αντιμετώπισης των φοβικών συμπτωμάτων. Τα φάρμακα του έφεραν μεγάλη ανακούφιση ήδη μετά από 2-3 εβδομάδες.
Ταυτόχρονα, στην ψυχοθεραπεία ένιωσε ασφαλής ώστε να μπορέσει να μιλήσει -για πρώτη φορά στη ζωή του- τόσο για την αγωνία που του είχε προκαλέσει ο αιφνίδιος θάνατος του πατέρα του, όσο και για την ανασφάλεια που ένιωθε σε σχέση με τη δουλειά του και την ικανότητά του να αντεπεξέλθει σε αυτήν. Η φαρμακευτική αγωγή διακόπηκε σταδιακά μετά από 8 περίπου μήνες. Η ψυχοθεραπεία διήρκεσε 2 ½ χρόνια.
O κύριος Χ. δεν έχει πάθει άλλη κρίση πανικού εδώ και 3 περίπου χρόνια. Κάποιες φορές που ένιωσε να αγχώνεται, κατάφερε να ηρεμήσει τον εαυτό του και να αποφύγει την κλιμάκωση του φόβου].
Μια κρίση πανικού, λοιπόν, έρχεται απροειδοποίητα, συχνότατα χωρίς κάποια φανερή αφορμή ή αιτία, αλλά είναι πολύ σφοδρή. Συνήθως κρατάει 5-10 λεπτά (από τις πρώτες ενδείξεις μέχρι την κορύφωση), αλλά κάποια συμπτώματα από:
Ταχυπαλμία - Πόνο στο στομάχι - Ζαλάδα, ναυτία - Δύσπνοια, αίσθηση πνιγμού - Τρέμουλο ή μούδιασμα στα χέρια - Εξάψεις ή ρίγη - Παραισθήσεις ή παραμορφωμένη αντίληψη - Τρόμος (η αίσθηση ότι κάτι τρομερό πρόκειται να συμβεί που δεν μπορεί να το αποφύγει) - Φόβος ότι χάνει τον έλεγχο - Φόβος ότι πεθαίνει, μπορεί να κρατήσουν περισσότερο.
Ένας πολύ απλός και αποτελεσματικός τρόπος για να αποφύγουμε τα δυσάρεστα συμπτώματα του υπεραερισμού (hyperventilation), σίγουρα θα έχουμε δει την εικόνα σε ταινίες, είναι να βάλουμε μια μικρή πλαστική ή χάρτινη σακούλα (μπορούμε να έχουμε μία στην τσάντα για «ώρα ανάγκης») μπροστά στο στόμα και τη μύτη μας και να αναπνεύσουμε αργά λίγη ώρα μέσα εκεί, ώστε να εισπνεύσουμε ξανά αρκετό διοξείδιο του άνθρακα και να επανέλθει η αναπνοή μας στον κανονικό της ρυθμό.
Όταν αναμασάμε αρνητικές σκέψεις κινδυνεύουμε περισσότερο από τις φοβίες και το άγχος
Τεχνική χαλάρωσης
Όταν αισθάνεστε ελαφρά αγχωμένοι, μπορείτε να εφαρμόζετε μόνοι σας στο σπίτι μια τεχνική που θα σταματήσει την κλιμάκωση της έντασης.
● Καθίστε ή ξαπλώστε σε άνετη θέση και κλείστε τα μάτια σας. Αφήστε το σαγόνι σας να πέσει και τα βλέφαρά σας να βαρύνουν χωρίς να είναι σφιχτά κλεισμένα.
● Τώρα «σκανάρετε» νοητικά το σώμα σας. Πηγαίνετε πρώτα στα δάχτυλα των ποδιών και συνεχίστε αργά-αργά προς τα πάνω, στις γάμπες, στους γλουτούς, στον κορμό, στα χέρια, στα δάχτυλα, στο λαιμό και στο κεφάλι. Εστιάστε σε κάθε μέρος ξεχωριστά. Όπου αισθάνεστε σφίξιμο, φανταστείτε το να λύνεται σιγά-σιγά και να φεύγει.
● Σφίξτε τους μυς σε μια περιοχή του σώματός σας. Κρατήστε την ένταση μετρώντας αργά ως το 5 και μετά χαλαρώστε και προχωρήστε στην επόμενη περιοχή. Κάντε το με τους μυς του προσώπου, των ώμων, των χεριών, των ποδιών και των γλουτών.
● Αφήστε τις σκέψεις να «ρέουν» μέσα από το μυαλό σας χωρίς να εστιάζετε σε καμία από αυτές. Πολλοί άνθρωποι βρίσκουν την αυθυποβολή πολύ βοηθητική. Πείτε στον εαυτό σας -μιλώντας από μέσα σας αργά και σταθερά στο πρώτο πρόσωπο, δηλαδή «Είμαι χαλαρός και ήρεμος»- ότι είστε χαλαροί και ήρεμοι, ότι τα χέρια σας είναι βαριά και ζεστά (ή δροσερά, αν ζεσταίνεστε), ότι η καρδιά σας χτυπάει ήρεμα και ρυθμικά και ότι νιώθετε απόλυτη γαλήνη.
● Αναπνεύστε αργά, ρυθμικά και βαθιά κατά τη διάρκεια της άσκησης αυτής. Όταν έχετε χαλαρώσει, φανταστείτε ότι είστε σε ένα πολύ όμορφο και γαλήνιο μέρος. Μετά από 5-10 λεπτά επαναφέρετε τον εαυτό σας σταδιακά από την κατάσταση χαλάρωσης.
Μικρά Tips για να αποφύγετε γενικά τη διαταραχή πανικού
- Προσπαθήστε να αποφεύγετε γενικά δραστηριότητες που σας αγχώνουν.
- Με οποιαδήποτε σωματική δραστηριότητα (σπορ, άθληση) καταναλώστε την επιπλέον αδρεναλίνη που διαθέτετε.
- Μην καλύπτετε, μην κρύβετε τα συναισθήματά σας και μιλήστε στην οικογένειά σας ή σε κάποιον ειδικό.
- Γίνετε μέλος μίας ομάδας βοήθειας για άτομα που βιώνουν κρίσεις πανικού.
__________________
* Επίσης οι Ερμηνείες Ψυχολογικών όρων:
Μιλώντας για κρίσεις πανικού, αλλά και για άλλες αγχώδεις διαταραχές, όπως οι φοβίες, είναι καλύτερα να μιλάμε για καταστάσεις που τις προκαλούν, αφορμές και τρόπους που κλιμακώνεται ο φόβος και οδηγεί στην κρίση, παρά για αίτια, καθώς αυτά είναι πράγματι δύσκολο να εντοπιστούν με σαφήνεια και βεβαιότητα.
Oι επιστήμονες πραγματικά δεν ξέρουν γιατί ορισμένοι αναπτύσσουν αγχώδεις διαταραχές και άλλοι όχι.
Παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη τέτοιων διαταραχών μπορεί να είναι:
● Σημαντικά γεγονότα (κυρίως δυσάρεστα, αλλά σπανιότερα και ευχάριστα) που επιφέρουν αλλαγές στον τρόπο ζωής, τις συνήθειες, τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας.
● Χρόνιες, υφέρπουσες καταστάσεις έντασης και άγχους, όπως για παράδειγμα χρόνια προβλήματα υγείας στο άμεσο περιβάλλον, ένας γάμος που δεν πηγαίνει καλά, δυσαρέσκεια και ένταση στον επαγγελματικό τομέα, ανεργία, οικονομικά προβλήματα και συνηθέστερα ο συνδυασμός περισσοτέρων τέτοιων καταστάσεων
● Κάποιες ουσίες Ή φαρμάκα, όπως π.χ. οι αμφεταμίνες, η κοκαΐνη, ή ορισμένα υπνωτικά χάπια. Συνήθως οι διαταραχές σταματούν όταν σταματήσει η λήψη των ουσιών αυτών.
● Η κατάθλιψη: Άνθρωποι που πάσχουν από κατάθλιψη παρουσιάζουν συχνά και κάποια αγχώδη διαταραχή. Πολλές φορές δεν είναι εύκολο να πούμε αν η κατάθλιψη προϋπήρχε ή αν παρουσιάστηκε ως συνέπεια των κρίσεων πανικού ή της φοβίας.
«Γιατί να το πάθω εγώ;»
Το γιατί κάποιοι άνθρωποι εμφανίζουν αγχώδεις διαταραχές ως συνέπεια των παραπάνω καταστάσεων και άλλοι όχι, αυτό εξηγείται με τον τρόπο που έχει ο καθένας να αντιμετωπίζει δυσκολίες και αυτός είναι συνάρτηση:
● Της ιδιοσυγκρασίας του: Υπάρχουν άνθρωποι ήρεμοι και άνθρωποι πιο νευρικοί, άνθρωποι που έχουν μεγάλη προσαρμοστικότητα και αντοχή και άλλοι που «τσιτώνουν» με το παραμικρό, όπως υπάρχουν μωρά πιο ευερέθιστα από άλλα.
Ακόμη κι αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι ένας γενικά ήρεμος άνθρωπος δεν μπορεί να έχει κάποιες φοβίες, κατά κανόνα όμως αυτές δεν θα πάρουν τις διαστάσεις που παίρνουν σε έναν πιο αγχώδη άνθρωπο.
Γενικά, πάντως, άνθρωποι με υψηλό επίπεδο ευερεθιστότητας και χαμηλή ικανότητα προσαρμογής είναι πιο επιρρεπείς στο φόβο και το άγχος.
● Των στρατηγικών που έχει αναπτύξει για την αντιμετώπιση δυσκολιών: Αν ο τρόπος του είναι περισσότερο παθητικός και βασίζεται στο να αποφεύγει καταστάσεις που τον φοβίζουν, να στρέφεται στον εαυτό του και να αναμασά αρνητικές σκέψεις, τότε δημιουργεί προϋποθέσεις ευνοϊκές για διαταραχές φόβου και άγχους.
● Της αυτοεικόνας του: Του τρόπου δηλαδή που βλέπει τον εαυτό του, των προσδοκιών που έχει από αυτόν και από τη ζωή του γενικά και της εμπιστοσύνης στις δυνατότητές του. Η αυτοεικόνα και η εμπιστοσύνη στον εαυτό είναι κάτι που χτίζεται από την παιδική ηλικία μέσα από τις σχέσεις με τους γονείς. Για να το πούμε πολύ γενικά και απλουστευμένα, όσο περισσότερη αποδοχή και στήριξη είχε κάποιος στην πορεία του προς την αυτονομία, τόσο πιο θετική και σταθερή είναι η αυτοεικόνα του.
● Της μάθησης: Των τρόπων δηλαδή που έχει διδαχθεί (ή μιμηθεί) από τους γύρω του (κυρίως τους γονείς) για να αντιμετωπίζει καταστάσεις που προκαλούν φόβο. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί κάποιος να μάθει να φοβάται, π.χ. το ύψος, απλά και μόνο βλέποντας τη μητέρα του να το φοβάται.
● Της «χημείας»: Έχει αποδειχτεί ότι άνθρωποι που πάσχουν από διαταραχή πανικού παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα σε κάποιες ουσίες (π.χ. τη νοραδρεναλίνη) που σχετίζονται με την αίσθηση του φόβου.
Αν και διίστανται οι απόψεις σχετικά με το αν η «χημεία» υπάρχει στους ανθρώπους αυτούς πριν τη διαταραχή ή αν είναι αποτέλεσμα των συναισθημάτων, το πιθανότερο είναι ότι η αλήθεια βρίσκεται κάπου στο μέσον και ότι υπάρχει μια βιολογική προδιάθεση σε ορισμένους ανθρώπους, η οποία όμως ενεργοποιείται με τα συναισθήματα και τις σκέψεις.
● Της κληρονομικότητας: Παρατηρείται ότι είναι μεγαλύτερες οι πιθανότητες να πάθουν κρίσεις πανικού ή φοβίες άνθρωποι στων οποίων την άμεση οικογένεια υπάρχουν συγγενείς που πάσχουν ή έπασχαν κάποτε κι αυτοί.
* Η συνέχεια και το τέλος της ιστορίας που ξεκινήσαμε πιο πάνω.#
[O κύριος Χ. λοιπόν αποφάσισε να επισκεφτεί κατ’αρχάς έναν ψυχίατρο. Αυτός του χορήγησε μια φαρμακευτική αγωγή με αντικαταθλιπτικά και του συνέστησε να ξεκινήσει μια ψυχοθεραπεία, ώστε να επεξεργαστεί και τα θέματα της ζωής του, τα οποία συνέβαλαν στο γενικότερο άγχος του, αλλά και στην εμφάνιση των κρίσεων πανικού.
Επίσης, του υπέδειξε ορισμένες απλές τακτικές χαλάρωσης και άμεσης αντιμετώπισης των φοβικών συμπτωμάτων. Τα φάρμακα του έφεραν μεγάλη ανακούφιση ήδη μετά από 2-3 εβδομάδες.
Ταυτόχρονα, στην ψυχοθεραπεία ένιωσε ασφαλής ώστε να μπορέσει να μιλήσει -για πρώτη φορά στη ζωή του- τόσο για την αγωνία που του είχε προκαλέσει ο αιφνίδιος θάνατος του πατέρα του, όσο και για την ανασφάλεια που ένιωθε σε σχέση με τη δουλειά του και την ικανότητά του να αντεπεξέλθει σε αυτήν. Η φαρμακευτική αγωγή διακόπηκε σταδιακά μετά από 8 περίπου μήνες. Η ψυχοθεραπεία διήρκεσε 2 ½ χρόνια.
O κύριος Χ. δεν έχει πάθει άλλη κρίση πανικού εδώ και 3 περίπου χρόνια. Κάποιες φορές που ένιωσε να αγχώνεται, κατάφερε να ηρεμήσει τον εαυτό του και να αποφύγει την κλιμάκωση του φόβου].
Μια κρίση πανικού, λοιπόν, έρχεται απροειδοποίητα, συχνότατα χωρίς κάποια φανερή αφορμή ή αιτία, αλλά είναι πολύ σφοδρή. Συνήθως κρατάει 5-10 λεπτά (από τις πρώτες ενδείξεις μέχρι την κορύφωση), αλλά κάποια συμπτώματα από:
Ταχυπαλμία - Πόνο στο στομάχι - Ζαλάδα, ναυτία - Δύσπνοια, αίσθηση πνιγμού - Τρέμουλο ή μούδιασμα στα χέρια - Εξάψεις ή ρίγη - Παραισθήσεις ή παραμορφωμένη αντίληψη - Τρόμος (η αίσθηση ότι κάτι τρομερό πρόκειται να συμβεί που δεν μπορεί να το αποφύγει) - Φόβος ότι χάνει τον έλεγχο - Φόβος ότι πεθαίνει, μπορεί να κρατήσουν περισσότερο.
Όταν αναμασάμε αρνητικές σκέψεις κινδυνεύουμε περισσότερο από τις φοβίες και το άγχος
Τεχνική χαλάρωσης
Όταν αισθάνεστε ελαφρά αγχωμένοι, μπορείτε να εφαρμόζετε μόνοι σας στο σπίτι μια τεχνική που θα σταματήσει την κλιμάκωση της έντασης.
● Καθίστε ή ξαπλώστε σε άνετη θέση και κλείστε τα μάτια σας. Αφήστε το σαγόνι σας να πέσει και τα βλέφαρά σας να βαρύνουν χωρίς να είναι σφιχτά κλεισμένα.
● Τώρα «σκανάρετε» νοητικά το σώμα σας. Πηγαίνετε πρώτα στα δάχτυλα των ποδιών και συνεχίστε αργά-αργά προς τα πάνω, στις γάμπες, στους γλουτούς, στον κορμό, στα χέρια, στα δάχτυλα, στο λαιμό και στο κεφάλι. Εστιάστε σε κάθε μέρος ξεχωριστά. Όπου αισθάνεστε σφίξιμο, φανταστείτε το να λύνεται σιγά-σιγά και να φεύγει.
● Σφίξτε τους μυς σε μια περιοχή του σώματός σας. Κρατήστε την ένταση μετρώντας αργά ως το 5 και μετά χαλαρώστε και προχωρήστε στην επόμενη περιοχή. Κάντε το με τους μυς του προσώπου, των ώμων, των χεριών, των ποδιών και των γλουτών.
● Αφήστε τις σκέψεις να «ρέουν» μέσα από το μυαλό σας χωρίς να εστιάζετε σε καμία από αυτές. Πολλοί άνθρωποι βρίσκουν την αυθυποβολή πολύ βοηθητική. Πείτε στον εαυτό σας -μιλώντας από μέσα σας αργά και σταθερά στο πρώτο πρόσωπο, δηλαδή «Είμαι χαλαρός και ήρεμος»- ότι είστε χαλαροί και ήρεμοι, ότι τα χέρια σας είναι βαριά και ζεστά (ή δροσερά, αν ζεσταίνεστε), ότι η καρδιά σας χτυπάει ήρεμα και ρυθμικά και ότι νιώθετε απόλυτη γαλήνη.
● Αναπνεύστε αργά, ρυθμικά και βαθιά κατά τη διάρκεια της άσκησης αυτής. Όταν έχετε χαλαρώσει, φανταστείτε ότι είστε σε ένα πολύ όμορφο και γαλήνιο μέρος. Μετά από 5-10 λεπτά επαναφέρετε τον εαυτό σας σταδιακά από την κατάσταση χαλάρωσης.
Μικρά Tips για να αποφύγετε γενικά τη διαταραχή πανικού
- Προσπαθήστε να αποφεύγετε γενικά δραστηριότητες που σας αγχώνουν.
- Με οποιαδήποτε σωματική δραστηριότητα (σπορ, άθληση) καταναλώστε την επιπλέον αδρεναλίνη που διαθέτετε.
- Μην καλύπτετε, μην κρύβετε τα συναισθήματά σας και μιλήστε στην οικογένειά σας ή σε κάποιον ειδικό.
- Γίνετε μέλος μίας ομάδας βοήθειας για άτομα που βιώνουν κρίσεις πανικού.
__________________
* Επίσης οι Ερμηνείες Ψυχολογικών όρων:
Διαβάστε τους Αμυντικούς Μηχανισμούς ή Αμυντικές Διεργασίες αναλυτικά:
Πρωτογενείς Αμυντικές Διεργασίες - 5 - Διχοτόμηση - Διάσχιση
Δευτερογενείς Αμυντικές Διεργασίες -1- Απώθηση και Παλινδρόμηση
Δευτερογενείς Αμυντικές Διεργασίες -1- Απώθηση και Παλινδρόμηση
Utopia
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.